Το απόθεμα ασφαλείας O-SII αποτελεί εργαλείο μακροπροληπτικής πολιτικής που αποβλέπει στη μείωση του ηθικού κινδύνου (moral hazard) και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των συστημικά σημαντικών ιδρυμάτων.
Ο ηθικός κίνδυνος συνίσταται στην προσδοκία του ιδρύματος ότι, λόγω της συστημικής του σημασίας, δεν θα αφεθεί να καταρρεύσει. Η δημιουργία αποθέματος ασφαλείας O-SII περιορίζει την υπερβολική ανάληψη κινδύνων από το συστημικά σημαντικό ίδρυμα μέσω των υψηλότερων κεφαλαιακών απαιτήσεων, με αποτέλεσμα τη μείωση του ηθικού κινδύνου. Επιπροσθέτως, μειώνει τις συστημικές επιπτώσεις των εσφαλμένων κινήτρων μέσω της ενίσχυσης των αποθεμάτων κεφαλαίων του συστημικά σημαντικού ιδρύματος για την απορρόφηση ενδεχόμενων ζημιών και κατά συνέπεια περιορίζει τον κίνδυνο μετάδοσης της διαταραχής στα υπόλοιπα ιδρύματα.
Το απόθεμα ασφαλείας O-SII συνίσταται σε κεφάλαιο κοινών μετοχών της Κατηγορίας 1 (CET1) και το ποσοστό του καθορίζεται σε ύψος έως 3% επί του συνολικού ποσού ανοίγματος σε κίνδυνο. Επισημαίνεται, πως το απόθεμα ασφαλείας O-SII δύναται να υπερβαίνει το 3% κατόπιν έγκρισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το εν λόγω απόθεμα ασφαλείας τίθεται σε ενοποιημένη, υποενοποιημένη ή ατομική βάση, ανάλογα με την περίπτωση, και θα πρέπει να επανεξετάζεται τουλάχιστον ετησίως.
Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι αρμόδια για τον προσδιορισμό των λοιπών συστημικά σημαντικών ιδρυμάτων μεταξύ των ιδρυμάτων που έχουν λάβει άδεια λειτουργίας στην Ελλάδα. Ο προσδιορισμός των λοιπών συστημικά σημαντικών ιδρυμάτων διενεργείται σε ετήσια βάση, προκειμένου να εξεταστεί αν είναι σκόπιμη η εφαρμογή σε αυτά αποθέματος ασφαλείας O-SII. Διευκρινίζεται ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν παγκοσμίως συστημικά σημαντικά ιδρύματα (G-SII).
Στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα της Ελλάδος υιοθέτησε τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ) σχετικά με τον προσδιορισμό των λοιπών συστημικά σημαντικών ιδρυμάτων (EBA/GL/2014/10). Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές καθορίζουν τα εναρμονισμένα κριτήρια, τους δείκτες, τη μεθοδολογία βαθμολόγησης και το κατώφλι της βαθμολογίας (threshold), προκειμένου να επιτυγχάνεται σύγκλιση στις εθνικές διαδικασίες προσδιορισμού των λοιπών συστημικά σημαντικών ιδρυμάτων O-SIIs και να διασφαλίζονται οι αρχές της συγκρισιμότητας, σαφήνειας και διαφάνειας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η μεθοδολογία που εφαρμόζει η Τράπεζα της Ελλάδος για τον προσδιορισμό των Ο-SII στην Ελλάδα και τον καθορισμό του τηρούμενου αποθέματος ασφαλείας O-SII, η οποία υιοθετήθηκε με την Πράξη Εκτελεστικής Επιτροπής 221/1/17.10.2023, λαμβάνει υπόψη της τις ιδιαιτερότητες του εγχώριου τραπεζικού τομέα, καθώς και την αναθεωρημένη μεθοδολογία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) σχετικά με το κατώφλι αποθέματος ασφαλείας O-SII (revised ECB floor methodology), όπως αυτή δημοσιεύθηκε με την από 28.10.2022 Δήλωση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ σχετικά με τις μακροπροληπτικές πολιτικές.
Σύμφωνα με τη μεθοδολογία αυτή, υπολογίζεται η βαθμολογία του κάθε ιδρύματος που υποδηλώνει τη συστημική του σημασία βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, που αφορούν το μέγεθος, τη σημασία της λειτουργίας του για την οικονομία, την πολυπλοκότητα του και το βαθμό διασύνδεσής του με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στα τέσσερα αυτά κριτήρια αντιστοιχούν υποχρεωτικοί δείκτες, οι οποίοι θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατ’ ελάχιστον κατά τον υπολογισμό της βαθμολογίας του κάθε ιδρύματος που εκφράζεται σε μονάδες βάσης (μ.β.). Όσα ιδρύματα υπερβαίνουν τις 350 μ.β. (κατώφλι βαθμολογίας) θεωρούνται O-SII λόγω της συστημικής τους σημασίας. Στον παρακάτω πίνακα εμφανίζονται οι υποχρεωτικοί δείκτες για τη βαθμολόγηση της συστημικής σημασίας των ιδρυμάτων και οι αντίστοιχοι συντελεστές στάθμισης.
| Πίνακας: Υποχρεωτικοί δείκτες για τη βαθμολόγηση |
| Κριτήριο | Δείκτες | Συντελεστής στάθμισης |
| Μέγεθος | Σύνολο στοιχείων ενεργητικού | 25% |
| Σημασία | Αξία εγχώριων πράξεων πληρωμής | 8,33% |
| Καταθέσεις ιδιωτικού τομέα από καταθέτες εντός ΕΕ | 8,33% |
| Δάνεια ιδιωτικού τομέα σε δανειολήπτες εντός ΕΕ | 8,33% |
| Πολυπλοκότητα/ διασυνοριακή δραστηριότητα | Αξία εξωχρηματιστηριακών παραγώγων (ονομαστική) | 8,33% |
| Διακρατικές υποχρεώσεις | 8,33% |
| Διακρατικές απαιτήσεις | 8,33% |
| Διασύνδεση | Υποχρεώσεις εντός του χρηματοπιστωτικού συστήματος | 8,33% |
| Στοιχεία ενεργητικού εντός του χρηματοπιστωτικού συστήματος | 8,33% |
| Χρεωστικοί τίτλοι | 8,33% |
Από την 1η Ιανουαρίου 2016 έως σήμερα έχει προσδιορίσει ως λοιπά συστημικά σημαντικά ιδρύματα σε ενοποιημένη βάση τα εξής: Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε., Πειραιώς Financial Holdings Α.Ε, Alpha Υπηρεσιών και Συμμετοχών Α.Ε και Eurobank Ergasias Υπηρεσιών και Συμμετοχών Α.Ε. Το ποσοστό του αποθέματος ασφαλείας O-SII είχε καθοριστεί σε 0% για τα έτη 2016 έως 2018, σε 0,25% για το 2019, σε 0,50% για τα έτη 2020 και 2021, σε 0,75% για το 2022 και καθορίστηκε σε 1,00% για το 2023.
Για τα έτη 2024 και 2025 η Τράπεζα της Ελλάδος καθόρισε το απόθεμα ασφαλείας O-SII ως εξής:
- σε ποσοστό 1,25% για το ίδρυμα Eurobank Ergasias Υπηρεσιών και Συμμετοχών Α.Ε. σε ενοποιημένη βάση, και
- σε ποσοστό 1,00% για τα O-SII:
- Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε. σε ατομική και ενοποιημένη βάση,
- Πειραιώς Financial Holdings A.E. σε ενοποιημένη βάση και Τράπεζα Πειραιώς Α.Ε. σε ατομική βάση,
- Τράπεζα Eurobank Α.Ε. σε ατομική βάση, και
- Alpha Υπηρεσιών και Συμμετοχών Α.Ε. σε ενοποιημένη βάση και Άλφα Τράπεζα Α.Ε. σε ατομική βάση.