Εισαγωγική ομιλία κ. Νικόλαου Χ. Γκαργκάνα, Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, στην ημερίδα στη μνήμη του Καθηγητή Ξενοφώντος Ζολώτα
25/02/2005 - Ομιλίες
Κυρίες και κύριοι,
Θέλω να σας καλωσορίσω και να σας
ευχαριστήσω για την παρουσία σας στην
ημερίδα αυτή στη μνήμη του Καθηγητή
Ξενοφώντος Ζολώτα.
Ο αείμνηστος Καθηγητής Ξενοφών
Ζολώτας είναι ένα λαμπρό παράδειγμα
ανθρώπου που ανάλωσε τη ζωή του, μια ζωή
μεγάλη σε διάρκεια αλλά και πλούσια σε
εμπειρίες και προσφορά, στην υπηρεσία της
χώρας του και του λειτουργήματός του. Με τις
πολυσχιδείς του δραστηριότητες, στις
οποίες θα αναφερθούν διεξοδικότερα οι
ομιλητές, δέσποσε στο δημόσιο βίο της χώρας
κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα.
Μια από τις σπουδαιότερες πτυχές
της προσφοράς του υπήρξε η μακρά και
ευδόκιμη θητεία του στην Τράπεζα της
Ελλάδος. Διετέλεσε Διοικητής της από το 1955
έως το 1981, με εξαίρεση το διάστημα 1967-74 - ως
γνωστόν παραιτήθηκε αμέσως μετά την κήρυξη
της δικτατορίας και επανήλθε αφότου
αποκαταστάθηκε η δημοκρατία. Η ακαδημαϊκή
του σταδιοδρομία ήταν ακόμη μακρότερη.
Εξελέγη υφηγητής της Πολιτικής Οικονομίας
στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της
Θεσσαλονίκης το 1928, σε ηλικία μόλις 24 ετών,
και τρία χρόνια αργότερα τακτικός
καθηγητής στην έδρα της Πολιτικής
Οικονομίας του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου δίδαξε επί
σαράντα χρόνια. Το 1952 εξελέγη μέλος της
Ακαδημίας Αθηνών. Παράλληλα, κατείχε
υπεύθυνες θέσεις σε ελληνικούς και
διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς. Τέλος,
σημαντική ήταν η παρουσία του στον πολιτικό
βίο, με αποκορύφωμα την ανάρρησή του στο
αξίωμα του πρωθυπουργού και επικεφαλής της
Οικουμενικής Κυβέρνησης του 1989-90.
Ως Διοικητής της Τράπεζας της
Ελλάδος, ο Ξενοφών Ζολώτας, σε στενή
συνεργασία με την εκάστοτε κυβέρνηση,
συνέβαλε στην εφαρμογή μακροοικονομικής
πολιτικής που προσέφερε τα μέγιστα στη
σταθεροποίηση της οικονομίας και την
οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας. Χάρη
στην πολιτική αυτή, επιτεύχθηκε
νομισματική σταθερότητα, η οποία
συνδυάστηκε με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης
και ραγδαία εκβιομηχάνιση.
Επί διοικήσεώς του επίσης
προωθήθηκαν καίριες οργανωτικές αλλαγές
στην Τράπεζα της Ελλάδος, που τη βοήθησαν να
αναβαθμιστεί και να εξελιχθεί σε μια
σύγχρονη και διεθνώς καταξιωμένη κεντρική
τράπεζα. Ανάμεσα σ' αυτές τις αλλαγές αξίζει
να αναφερθεί ιδιαίτερα η αναδιοργάνωση της
Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών. Όντας πάνω
απ' όλα πανεπιστημιακός δάσκαλος, διέβλεψε
από νωρίς το σημαντικό ρόλο που θα μπορούσε
- και έμελλε τελικά - να διαδραματίσει η
Τράπεζα στην οικονομική ανάλυση. Γι' αυτό
και επεδίωξε να προσελκύσει στην Τράπεζα
ικανούς οικονομολόγους, θέτοντας έτσι τα
θεμέλια ώστε οι εκδόσεις της Τράπεζας να
αποκτήσουν ευρεία αναγνώριση ως έγκυρες
αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας.
Στο πλούσιο συγγραφικό του έργο
διακρίνουμε πάντοτε το έντονο ενδιαφέρον
του για τα θέματα της οικονομικής πολιτικής.
Δημοσίευσε πάνω από πενήντα μονογραφίες
και βιβλία στα ελληνικά, αγγλικά και
γαλλικά - κείμενα διεισδυτικά, με θέσεις που
συχνά προπορεύονταν της εποχής του, τα
οποία είχαν διεθνή απήχηση.
Στη διάρκεια του μεσοπολέμου, εν
μέσω έντονων νομισματικών προβλημάτων
διεθνώς, το ενδιαφέρον του ήταν φυσικό να
στραφεί σε ζητήματα που αφορούσαν τη
λειτουργία του διεθνούς νομισματικού
συστήματος. Στον τομέα αυτόν υπήρξε
πολυγραφότατος. Επιτρέψτε μου να
σταχυολογήσω ορισμένες θεματικές ενότητες
που κάλυψε με το συγγραφικό του έργο: η
ρευστότητα της παγκόσμιας οικονομίας, τα
συναλλαγματικά καθεστώτα,
συμπεριλαμβανομένου του κανόνα
συναλλάγματος χρυσού, μετέπειτα το
Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα, η κίνηση
κεφαλαίων, η κρίση του δολαρίου κατά τη
δεκαετία του ΄70 και η ευρωπαϊκή νομισματική
ένωση.
Στις μελέτες, τα άρθρα και τις
συνεντεύξεις του προβάλλει ανάγλυφα η
αγωνία του για τα προβλήματα διεθνούς
οικονομικής πολιτικής της εποχής του και η
επιθυμία του να συμβάλει ενεργά στην
αντιμετώπισή τους. Η ευκαιρία τού δόθηκε με
τη δραστηριότητά του στο διεθνή χώρο.
Υπήρξε Διοικητής του Διεθνούς Νομισματικού
Ταμείου για την Ελλάδα από το 1946. Το 1960, σε
αναγνώριση της συμβολής του στη χάραξη της
οικονομικής πολιτικής, επελέγη ως μέλος της
γνωστής "Επιτροπής των Τεσσάρων Σοφών",
της οποίας έργο ήταν η αναδιοργάνωση του
ΟΟΣΑ με σκοπό να ενισχυθεί ο ρόλος του ως
οργανισμού ταγμένου στην προώθηση της
διεθνούς οικονομικής συνεργασίας μεταξύ
των ανεπτυγμένων χωρών. Το 1986 συμμετείχε
στην Επιτροπή για τη Νομισματική ΄Ενωση της
Ευρώπης υπό τη συμπροεδρία των Ζισκάρ ντ'
Εσταίν και Χέλμουτ Σμιτ.
Χαίρομαι ιδιαίτερα που είναι
σήμερα κοντά μας τέσσερεις διακεκριμένοι
ομιλητές και κατ' εξοχήν αρμόδιοι να
μιλήσουν για τη ζωή και το έργο του
Ξενοφώντος Ζολώτα. Ο κ. Δημήτριος Χαλικιάς,
πρώην Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος,
είχε την τιμή, όπως και εγώ άλλωστε, να
εργαστεί δίπλα του στην Τράπεζα. Θα
αναφερθεί στο έργο του Ξενοφώντος Ζολώτα ως
Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Ο
καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Δρακάτος,
Ακαδημαϊκός, επίσης συνεργάτης του
Καθηγητή Ζολώτα στην Τράπεζα της Ελλάδος
και ο κ. Μιχάλης Ψαλιδόπουλος, Καθηγητής της
Οικονομικής Ιστορίας στο Πάντειο
Πανεπιστήμιο, θα αναφερθούν στο
επιστημονικό του έργο. Τέλος, ο γνωστός σε
όλους μας κ. Μίνως Ζομπανάκης θα μας μιλήσει
για μια άλλη πλευρά της προσωπικότητας του
Ξενοφώντος Ζολώτα, για τον άνθρωπο Ζολώτα,
όπως είχε την ευκαιρία να τον γνωρίσει ως
προσωπικός φίλος και στενός συνεργάτης του
επί σειρά ετών, καθώς και για την προσφορά
του στο δημόσιο βίο.