Ρόλος και αρμοδιότητες | Τράπεζα της Ελλάδος

O Ρόλος της Τράπεζας της Ελλάδος

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η κεντρική τράπεζα της χώρας.

Αποτελεί ανεξάρτητη αρχή που ασκεί δημόσιο λειτούργημα: μεριμνά για τη σταθερότητα των τιμών, δηλαδή για τον έλεγχο του πληθωρισμού (του ρυθμού αύξησης των τιμών) και για τη σταθερότητα και την εύρυθμη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος (τραπεζών, ασφαλιστικών εταιριών κ.ά.)

Παραμένοντας θεσμικά και λειτουργικά ανεξάρτητη, υπόκειται στο δημοκρατικό έλεγχο της Βουλής.

Η Τράπεζα της Ελλάδος αποτελεί αναπόσπαστο μέλος του Ευρωσυστήματος και συμμετέχει με τις υπόλοιπες εθνικές κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη χάραξη της ενιαίας νομισματικής πολιτικής επί του κοινού νομίσματος.

Η Τράπεζα της Ελλάδος δεν είναι εμπορική τράπεζα. Ένας πολίτης δεν μπορεί να καταθέσει τα χρήματά του, ούτε να λάβει δάνειο από αυτή. Υπό μία έννοια, η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η τράπεζα των τραπεζών, δηλαδή δέχεται καταθέσεις από τις εμπορικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στη χώρα και δανείζει χρήματα σ’ αυτές.

Δείτε εδώ γιατί μια κεντρική τράπεζα πρέπει να είναι ανεξάρτητη

Ανεξαρτησία και λογοδοσία

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι ανεξάρτητη. Σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Καταστατικό της, η Τράπεζα της Ελλάδος δεν ζητά ούτε δέχεται υποδείξεις κατά την εκτέλεση των καθηκόντων της.

Η εμπειρία πολλών ετών και πολλών χωρών έχει δείξει ότι η θεσμική ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών έχει καθοριστική σημασία στην επίτευξη του πρωταρχικού τους στόχου, ο οποίος είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών.

Το θεσμικό πλαίσιο της Τράπεζας της Ελλάδος συνδυάζει τη θεμελιώδη επιταγή της ανεξαρτησίας, με το εύλογο αίτημα λογοδοσίας και ελέγχου.

Η Τράπεζα λογοδοτεί στους Έλληνες πολίτες μέσω της Βουλής.

Αρμοδιότητες της Τράπεζας της Ελλάδος

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι αρμόδια για την άσκηση νομισματικής πολιτικής, ενώ στο πλαίσιο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, είναι ο επόπτης του Ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της η Τράπεζα της Ελλάδος:

Συμβάλλει στη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών

Η Τράπεζα της Ελλάδος επιδιώκει τη σταθερότητα των τιμών μέσω της άσκησης της νομισματικής πολιτικής. Στόχος της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος είναι οι τιμές στη ζώνη του ευρώ να αυξάνονται σε ετήσια βάση με ρυθμό 2% μεσοπρόθεσμα .

Στη ζώνη του ευρώ οι αποφάσεις για τη νομισματική πολιτική λαμβάνονται κεντρικά από το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και υλοποιούνται αποκεντρωμένα από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Τράπεζα της Ελλάδος συμμετέχει στη χάραξη της ενιαίας νομισματικής πολιτικής της ζώνης του Ευρώ. Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος μετέχει στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο λαμβάνει αποφάσεις κυρίως για τα επιτόκια και τους όρους με τους οποίους δανείζονται οι εμπορικές τράπεζες χρήματα από τις κεντρικές τράπεζες. Ως αποτέλεσμα, επηρεάζονται αντίστοιχα τα επιτόκια με τα οποία δανείζονται οι πολίτες και οι επιχειρήσεις από τις εμπορικές τράπεζες.

Παράλληλα, η Τράπεζα εφαρμόζει τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, διενεργεί πράξεις νομισματικής πολιτικής κατά τις οποίες κυρίως παρέχει ρευστότητα στα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα (πράξεις κύριας και πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης). Επίσης, παρέχει πάγιες διευκολύνσεις οριακής χρηματοδότησης και αποδοχής καταθέσεων στα πιστωτικά ιδρύματα για τη χορήγηση και απορρόφηση ρευστότητας, αντιστοίχως. Τέλος, διατηρεί τους λογαριασμούς στους οποίους κατατίθενται τα ελάχιστα αποθεματικά από τις τράπεζες που δραστηριοποιούνται στη χώρα.

Διαφυλάσσει την σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελείται κατά κύριο λόγο από τα πιστωτικά ιδρύματα (ή τράπεζες , όπως συνήθως λέγονται) και τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις.

Οι τραπεζικές λειτουργίες αποτελούν βασικό κομμάτι της καθημερινότητας των πολιτών. Στις τράπεζες οι πολίτες καταθέτουν χρήματα και από αυτές λαμβάνουν δάνεια. Μέσω αυτών εισπράττουν επίσης τον μισθό τους, πληρώνουν λογαριασμούς και παίρνουν μετρητά.

Αντίστοιχα οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις ασφαλίζουν και αποζημιώνουν τους ασφαλισμένους τους για τους κινδύνους που απειλούν τη ζωή και την περιουσία τους.

Η Τράπεζα της Ελλάδος σε συνεργασία με τις άλλες αρμόδιες Ευρωπαϊκές Αρχές, παρακολουθεί τους τραπεζικούς κινδύνους που απειλούν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, εποπτεύει τα πιστωτικά ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στη χώρα και τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και είναι αρμόδια για την εξυγίανση τους εφόσον προκύψει ανάγκη. Επιβλέπει επίσης τη λειτουργία των συστημάτων πληρωμών και διακανονισμού.

Πιο συγκεκριμένα:

Ασκεί μακροπροληπτική εποπτεία

Η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα και εντοπίζει κινδύνους και ευπάθειες.

Η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα και εντοπίζει κινδύνους και ευπάθειες. Έχει ρητό στόχο που απορρέει από το καταστατικό της, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τη μείωση της συσσώρευσης των συστηµικών κινδύνων, οι οποίοι θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την παροχή των απαραίτητων χρηματοοικονομικών προϊόντων και υπηρεσιών από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ακόμη και σε σημείο όπου θα επηρεαζόταν σημαντικά η οικονομική ανάπτυξη και η ευημερία των πολιτών.

Για να διατηρηθεί η Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα η Τράπεζα εφαρμόζει μακροπροληπτικές πολιτικές σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου.

Δείτε το έργο της Διεύθυνσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Εποπτεύει τα πιστωτικά ιδρύματα

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η αρμόδια αρχή για την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στη χώρα.

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η αρμόδια αρχή για την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Στόχος αυτής της λειτουργίας, η οποία διεξάγεται σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο πλαίσιο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού είναι η σταθερότητα και η εύρυθμη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Για το σκοπό αυτό διεξάγει επιτόπιες επιθεωρήσεις (επιτόπιους ελέγχους) σε περιοδική ή έκτακτη βάση στα εποπτευόμενα ιδρύματα.

Η Τράπεζα της Ελλάδος δεν είναι όμως αρμόδια να εποπτεύει τις σχέσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων με τους πολίτες, με εξαίρεση κυρίως ό,τι αφορά τη διαφάνεια των διαδικασιών και των όρων των τραπεζικών συναλλαγών.

Δείτε εδώ το έργο της Διεύθυνσης Εποπτείας Πιστωτικού Συστήματος και της Διεύθυνσης Επιθεώρησης Εποπτευομένων Εταιρειών

Εποπτεύει την ιδιωτική ασφάλιση

Εκτός από τα πιστωτικά ιδρύματα, η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η αρμόδια αρχή και για την εποπτεία του συστήματος ιδιωτικής ασφάλισης.

Εκτός από τα πιστωτικά ιδρύματα, η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η αρμόδια αρχή και για την εποπτεία του συστήματος ιδιωτικής ασφάλισης. Στόχος της Τράπεζας είναι η προστασία των ασφαλισμένων, η ομαλή λειτουργία της αγοράς ιδιωτικής ασφάλισης, η εμπέδωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών σε αυτήν, καθώς επίσης και η διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος στη χώρα. Στο ίδιο πλαίσιο, η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθεί τις εξελίξεις και στις χώρες όπου ενδεχομένως δραστηριοποιούνται οι ελληνικές ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις.

Δείτε εδώ το έργο της Διεύθυνσης Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης

Είναι αρμόδια για την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η αρμόδια αρχή για την εξυγίανση των πιστωτικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στη χώρα.

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η αρμόδια αρχή για την εξυγίανση των πιστωτικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Σε συνεργασία με το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης, καταρτίζει σχέδια και επιλέγει τις κατάλληλες δράσεις με στόχο να διασφαλίσει τις λειτουργίες των ιδρυμάτων που τίθενται υπό εξυγίανση και να εξαλείψει τους κινδύνους για την σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Δείτε εδώ το έργο της Διεύθυνσης Εξυγίανσης Πιστωτικών Ιδρυμάτων

Επιβλέπει τα συστήματα πληρωμών και διακανονισμού

Η διατήρηση της αξιοπιστίας και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων πληρωμών και διακανονισμού είναι προϋπόθεση για τη διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Η διατήρηση της αξιοπιστίας και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων πληρωμών είναι προϋπόθεση για τη διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Η Τράπεζα της Ελλάδος επιβλέπει τα συστήματα πληρωμών, με σκοπό τη διασφάλιση της σταθερότητας, της αξιοπιστίας και της αποδοτικότητάς τους.

Για την αποτελεσματικότερη άσκηση των καθηκόντων της σε ό,τι αφορά τα συστήματα πληρωμών, η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθεί τις εξελίξεις στο θεσμικό πλαίσιο και τις υποδομές μεταφοράς κεφαλαίων διεθνώς, συγκεντρώνει, επεξεργάζεται και αναλύει στατιστικά στοιχεία για τις πληρωμές, καταρτίζει στατιστικά δελτία και διερευνά τις δυνατότητες βελτίωσης των μεθόδων για την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με τα συστήματα πληρωμών και τη λειτουργία των υποδομών.

Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει επίσης την ευθύνη της λειτουργίας της Ηλεκτρονικής Δευτερογενούς Αγοράς Τίτλων (ΗΔΑΤ) και την ευθύνη για τη διαχείριση και τη λειτουργία του Συστήματος Παρακολούθησης Συναλλαγών επί Τίτλων με Λογιστική Μορφή (Άυλοι Τίτλοι).

Δείτε εδώ το έργο της Διεύθυνσης Συστημάτων Πληρωμών και Διακανονισμού

Εκδίδει τραπεζογραμμάτια

Τα τραπεζογραμμάτια (ή χαρτονομίσματα, όπως συνήθως λέγονται) και τα κέρματα χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση από όλους σχεδόν τους πολίτες.

Τα τραπεζογραμμάτια (ή χαρτονομίσματα, όπως συνήθως λέγονται) και τα κέρματα χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση από όλους σχεδόν τους πολίτες. Η αξία τους προκύπτει από την κοινή πεποίθηση ότι το χαρτονόμισμα/κέρμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο συναλλαγής, ως λογιστική μονάδα και ως μέσο αποθήκευσης αξίας. Την αξία αυτή την προσδίδει στο νόμισμα η κεντρική τράπεζα που το εκδίδει

Η Τράπεζα της Ελλάδος εκδίδει τραπεζογραμμάτια ευρώ, τα οποία κυκλοφορούν ως νόμιμο χρήμα. Προμηθεύει τις εμπορικές τράπεζες με τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ που ζητούν από αυτές οι πελάτες τους. Στην Τράπεζα της Ελλάδος γίνεται επίσης η απόσυρση και αντικατάσταση των φθαρμένων τραπεζογραμματίων.

Η Τράπεζα συμβάλλει σημαντικά στην αποτροπή της παραχάραξης, με τη συνεχή ενημέρωση των πολιτών και των φορέων σχετικά με τα χαρακτηριστικά ασφαλείας των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ.

Στο Ίδρυμα Εκτύπωσης Τραπεζογραμματίων και Αξιών (ΙΕΤΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος, δηλαδή στο Νομισματοκοπείο, τυπώνονται κέρματα ευρώ και εκτυπώνονται τραπεζογραμμάτια ευρώ και άλλα έντυπα ασφαλείας, όπως διαβατήρια, ταινίες ασφαλείας προϊόντων κ.ά.

Δείτε εδώ το έργο της Διεύθυνσης Χρηματικού και του Ιδρύματος Εκτύπωσης Τραπεζογραμματίων και Αξιών

Μεριμνά για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες

Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει επιφορτιστεί και με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος

Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει επιφορτιστεί και με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

Διαχειρίζεται συνάλλαγμα και συναλλαγματικά διαθέσιμα

Η Τράπεζα της Ελλάδος κατέχει και διαχειρίζεται τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας, στα οποία περιλαμβάνονται τα διαθέσιμα σε συνάλλαγμα και χρυσό της Τράπεζας της Ελλάδος και του Ελληνικού Δημοσίου.

Δείτε το έργο της Διεύθυνσης Χρηματοοικονομικών Δραστηριοτήτων

Ενεργεί ως ταμίας και εντολοδόχος του Δημοσίου

Η Τράπεζα ενεργεί ως ταμίας και εντολοδόχος του Δημοσίου, δηλαδή τηρεί τους λογαριασμούς του Δημοσίου και πραγματοποιεί συναλλαγές για λογαριασμό του.

Στην Τράπεζα κατατίθενται τα δημόσια έσοδα και μέσω αυτής διατίθενται κρατικές επιχορηγήσεις και γενικότερα διενεργούνται κάθε είδους πληρωμές του δημόσιου τομέα προς τελικούς δικαιούχους -εγχώρια ή διασυνοριακά-, όπως αυτές που αφορούν στην εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, τις αμυντικές δαπάνες, τις καταβολές επιδοτήσεων, όπως επίσης έξοδα και προμήθειες για τη λειτουργία των δημοσίων Υπηρεσιών.

Δείτε εδώ το έργο της Διεύθυνσης Εργασιών Δημοσίου

Ενημερώνει για τα ζητήματα της οικονομίας, διεξάγει έρευνες και πραγματοποιεί δημοσιεύσεις

Η Τράπεζα της Ελλάδος, δημοσιεύοντας εκθέσεις, μελέτες και αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, ενημερώνει τους πολίτες για την νομισματική πολιτική στη ζώνη του ευρώ, τα ζητήματα της οικονομίας και παρέχει έγκυρη πληροφόρηση προς την κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα και τις αρμόδιες αρχές για θέματα νομισματικής και οικονομικής πολιτικής.

Η Τράπεζα της Ελλάδος διεξάγει επίσης σημαντικό ερευνητικό έργο σε θέματα νομισματικής πολιτικής, οικονομικής και περιφερειακής ανάπτυξης, οικονομίας των αγορών χρήματος και κεφαλαίου, εποπτικής πολιτικής, αλλά και συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Μελετά επίκαιρα ερωτήματα ενώ πραγματοποιεί οικονομετρικές προβλέψεις σχετικά με τις προοπτικές της οικονομίας και του πληθωρισμού στην Ελλάδα. Επιλεγμένες μελέτες δημοσιεύονται, ενδεικτικά, ως επιστημονικά δοκίμια εργασίας, στο Οικονομικό Δελτίο της Τράπεζας, ή ως μέρος των ετήσιων Εκθέσεων του Διοικητή για την Ελληνική Οικονομία ή των εξαμηνιαίων Εκθέσεων για τη Νομισματική Πολιτική της Τράπεζας της Ελλάδος.

Δείτε εδώ το έργο της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης και Μελετών

Συγκεντρώνει και επεξεργάζεται στατιστικά στοιχεία

Η Τράπεζα της Ελλάδος συγκεντρώνει και δημοσιεύει στοιχεία για τα νομισματικά και πιστωτικά μεγέθη που αφορούν την Ελλάδα, καταρτίζει το ισοζύγιο πληρωμών και τους χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς της χώρας και γενικότερα συλλέγει και δημοσιεύει στοιχεία που αφορούν την ελληνική οικονομία.

Αυτή η σημαντική βάση δεδομένων υποστηρίζει τη λειτουργία της Τράπεζας ως νομισματικής αρχής, αλλά και ως επόπτη του πιστωτικού συστήματος. Παράλληλα, χρησιμεύει σε ένα μεγάλο εύρος αναλύσεων τόσο μακρο-οικονομικών όσο και μακρο-προληπτικών.

Δείτε εδώ το έργο της Διεύθυνσης Στατιστικής