Ομιλία του Διοικητή Γιάννη Στουρνάρα στην εκδήλωση έναρξης λειτουργίας Προστατευμένου Κανονιστικού Περιβάλλοντος της Τράπεζας της Ελλάδος
02/06/2021 - Ομιλίες
Εναρκτήρια ομιλία κ. Διοικητή
Με μεγάλη χαρά σας καλωσορίζω στη σημερινή εκδήλωση που σηματοδοτεί την έναρξη της λειτουργίας του Προστατευμένου Κανονιστικού Περιβάλλοντος της Τράπεζας της Ελλάδος.
Θα ήθελα αρχικά να ευχαριστήσω και να καλωσορίσω την κυρία Andreea Moraru, Διευθύντρια, Επικεφαλής για την Ελλάδα και την Κύπρο, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, καθώς και τον κ. Mario Nava, Γενικό Διευθυντή στη Γενική Διεύθυνση Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που θα σας μιλήσουν στη συνέχεια. Η χρηματοδότηση που ελήφθη από την Ευρωπαϊκή Ένωση για το έργο, η συνεχής υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η τεχνική βοήθεια της EBRD ήταν καταλυτικής σημασίας για να φθάσουμε στο σημερινό ορόσημο. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω την εταιρεία Ernst & Young για τη συνδρομή της ως συμβούλου στην υλοποίηση του Περιβάλλοντος, που θα συνεχιστεί μέχρι το Φεβρουάριο του 2022, καθώς και τους συναδέλφους από όλες τις επιμέρους Διευθύνσεις, που έχουν συνεισφέρει με εξαιρετική προσήλωση στην υλοποίηση του Περιβάλλοντος και θα κληθούν από σήμερα να υποστηρίξουν τη λειτουργία του.
Η Τράπεζα της Ελλάδος αποδίδει μεγάλη σημασία στην καινοτομία, καθώς μεταξύ άλλων εκτιμά ότι το τέλος της πανδημίας θα διαμορφώσει μια νέα κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, κατ’ εξοχήν ψηφιακή, στην οποία η γνώση, η επιστημονική έρευνα, η τεχνολογία και η καινοτομία θα αποτελέσουν τις βασικές κινητήριες δυνάμεις της οικονομικής ευημερίας.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η ενσωμάτωση τεχνολογικής καινοτομίας αποτελεί πλέον μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα, άμεσα συνδεδεμένη με την τεχνολογική πρόοδο και τη χρήση νέων τεχνολογιών σε πλήθος επιχειρηματικών και κοινωνικών ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τόσο από την πλευρά των εδραιωμένων όσο και των νεοφυών επιχειρήσεων, ακολουθεί μια πορεία ψηφιακού μετασχηματισμού που τα τελευταία χρόνια έχει επιταχυνθεί. Η πανδημία έχει συμβάλει σε αυτή την επιτάχυνση, ειδικά σε τομείς όπως το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι ανέπαφες συναλλαγές με χρήση καρτών ή ηλεκτρονικών πορτοφολιών και οι εν γένει ηλεκτρονικές μεταφορές χρημάτων, που σύντομα θα μπορούν να γίνονται άμεσα και στην Ελλάδα με τη διασύνδεσή μας στην υποδομή TIPS (TARGET Instant Payment Settlement) του Ευρωσυστήματος.
Οι επιχειρήσεις μετασχηματίζουν τόσο τις εσωτερικές υποδομές και διεργασίες τους, όσο και τις μεθόδους αλληλεπίδρασης με τους πελάτες τους. Η τάση για μετασχηματισμό ενισχύεται από την αυξανόμενη ζήτηση για εύκολη και γρήγορη πρόσβαση σε ψηφιακές εφαρμογές κάθε είδους. Οι επιχειρήσεις έχουν πλέον τη δυνατότητα να εμπλουτίζουν και να εξελίσσουν τις υπηρεσίες τους, χρησιμοποιώντας ποικίλες πηγές και τεχνικές επεξεργασίας μεγάλου όγκου δεδομένων, που μέχρι πρόσφατα δεν ήταν διαθέσιμες ή δεν ήταν δυνατόν να υποστηριχθούν τεχνικά.
Η διαδικασία μετασχηματισμού έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει τον ανταγωνισμό και την προσφορά καινοτόμων υπηρεσιών και προϊόντων, πολλές φορές ξεπερνώντας τα στενά γεωγραφικά σύνορα. Αυτό σημαίνει ότι επιχειρήσεις σε μικρότερες χώρες όπως η Ελλάδα μπορούν να δραστηριοποιηθούν στην παγκόσμια αγορά και να βρουν χρηματοδότηση, εφόσον επιδείξουν καινοτόμες ιδέες. Επίσης, το νέο οικοσύστημα χρηματοοικονομικής τεχνολογίας μπορεί να καταστεί φυτώριο συνεργασιών εδραιωμένων και νεοφυών επιχειρήσεων, με οφέλη για όλους τους συμμετέχοντες, σε όλους τους χρηματοπιστωτικούς τομείς.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον συνδυασμού καινοτόμων τεχνολογικών στοιχείων με χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, οι ρυθμιστικές αρχές έχουν ευθύνη να εξασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς, εντός του πλαισίου αρμοδιοτήτων τους. Η καινοτομία μπορεί να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων και στη διάθεση των υπηρεσιών τους, και οι αλλαγές μπορούν να κρύβουν νέους κινδύνους. Οι κίνδυνοι μπορεί να εντοπίζονται σε συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες των τεχνολογιών ή στον τρόπο εφαρμογής τους. Επίσης, η σημαντική εξάρτηση από τεχνολογικές υποδομές ενδέχεται να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης ευπαθειών που σχετίζονται με την ασφάλεια πληροφοριών.
Η Τράπεζα της Ελλάδος, ως φορέας διευκόλυνσης της καινοτομίας, μέσα από τη δημιουργία του Κόμβου Καινοτομίας το 2019, τη δημοσίευση σχετικών ρυθμιστικών πράξεων, όπως για παράδειγμα αυτών για digital onboarding, outsourcing, PSD2, αλλά και τη δημιουργία τώρα του Regulatory Sandbox, θέλει να κατανοήσει τις εκφάνσεις της καινοτομίας και να τη δει να εκπληρώνει το μέγιστο των δυνατότητων της, μειώνοντας ταυτόχρονα τους όποιους κινδύνους αυτή ενέχει. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήθελα να σταθώ λίγο περισσότερο στους τρείς κύριους λόγους για τους οποίους υλοποιήσαμε το Regulatory Sandbox.
Τα προστατευμένα κανονιστικά περιβάλλοντα παγκοσμίως νοούνται ως ένα είδος μηχανισμού διευκόλυνσης της χρηματοοικονομικής καινοτομίας. Το άλλο χαρακτηριστικό είδος τέτοιου μηχανισμού είναι οι Κόμβοι Καινοτομίας. Όπως γνωρίζετε, η Τράπεζα λειτουργεί τον δικό της Κόμβο από το 2019 και πρόσφατα δημοσίευσε την απολογιστική έκθεση από το δεύτερο χρόνο λειτουργίας του. Ο πρώτος στόχος του Προστατευμένου Κανονιστικού Περιβάλλοντος είναι να αποτελέσει έναν πρόσθετο μηχανισμό μέσα από τον οποίο θα διευκολυνθεί η διάθεση καινοτόμων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών ή προϊόντων, με όρους όμως που διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα και σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Ένα σημείο που χρήζει προσοχής είναι ότι, παρόμοια με τις συναφείς δράσεις άλλων αρχών κυρίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το Περιβάλλον που εγκαινιάζουμε αποτελεί εποπτευόμενο χώρο και δεν θα πρέπει να θεωρείται σαν χώρος δοκιμών όπου δεν ισχύουν νόμοι και κανονισμοί. Στόχος του είναι να επιτρέψει στους συμμετέχοντες και την Τράπεζα να αναπτύξουν γόνιμο διάλογο που θα επηρεάσει θετικά τις μεταρρυθμίσεις του κανονιστικού πλαισίου και θα διευκολύνει τη σωστή εξισορρόπηση μεταξύ χρηματοοικονομικής καινοτομίας και περιορισμού των κινδύνων.
Όπως ήδη έχουμε δει σε ερωτήματα που έχουμε λάβει στον Κόμβο Καινοτομίας, η ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογικών στοιχείων σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες μπορεί να δημιουργήσει απορίες ως προς την ύπαρξη κανονιστικού πλαισίου που να καλύπτει το είδος της καινοτομίας ή ως προς την εφαρμογή του υπάρχοντος πλαισίου σε αυτή.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων καινοτομιών είναι αυτές που βασίζονται στην τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού, γνωστή και ως DLT, και αυτές που βασίζονται στην εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης. Για την πρώτη - την DLT- η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε σε πρόταση Κανονισμού το Σεπτέμβριο του 2020 ως μέρος της στρατηγικής για τις ψηφιακές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Για τη δεύτερη – την τεχνητή νοημοσύνη – η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση Κανονισμού πολύ πρόσφατα.
Ο δεύτερος, λοιπόν, στόχος του Περιβάλλοντος είναι να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου, δηλαδή να αποσαφηνίσουμε τα όρια του κανονιστικού πλαισίου εντός του οποίου μπορεί να λειτουργήσει μια υπηρεσία ενός αδειοδοτημένου ιδρύματος, καταγράφοντας ενδεχόμενα σημεία τριβής ή ανάγκης για πρόσθετες κανονιστικές παρεμβάσεις.
Ο τρίτος στόχος του Προστατευμένου Κανονιστικού Περιβάλλοντος είναι η προώθηση της γνώσης. Συγκεκριμένα, η συνεργασία μας με συμμετέχοντες στο Προστατευμένο Κανονιστικό Περιβάλλον θα μπορέσει να λειτουργήσει ως αμφίδρομη ευκαιρία για διάχυση και προώθηση γνώσεων στο πεδίο της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας. Η γνώση αυτή θα μας δώσει επιπλέον εφόδια για να επικαιροποιήσουμε κατάλληλα και όπου χρειάζεται την κανονιστική και εποπτική μας προσέγγιση. Αυτό μπορεί να συντελεστεί είτε με πρωτοβουλία της ίδιας της Τράπεζας, λαμβάνοντας υπόψη τους σχετικούς κινδύνους και τους απαιτούμενους μηχανισμούς διαχείρισής τους, ή στο πλαίσιο ευρύτερων νομοθετικών παρεμβάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρώτης περίπτωσης είναι η Πράξη Εκτελεστικής Επιτροπής που εξέδωσε πέρυσι η Τράπεζα για την εξ αποστάσεως ηλεκτρονική ταυτοποίηση φυσικών προσώπων κατά τη σύναψη επιχειρηματικής σχέσης.
Οφείλω να πω ότι η λειτουργία του Προστατευμένου Κανονιστικού Περιβάλλοντος αποτελεί μια καινοτομία και για την ίδια την Τράπεζα και μια διαφορετική, συμπληρωματική και δομημένη προσέγγιση στην άσκηση των εποπτικών της λειτουργιών. Αναγνωρίζουμε την πρόκληση που αυτό συνεπάγεται και θα είμαστε σε διαρκή αξιολόγηση των διαδικασιών που έχουμε προβλέψει ώστε να είμαστε σε θέση να επιτύχουμε τους προαναφερθέντες σκοπούς με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Στη συνέχεια της σημερινής εκδήλωσης θα έχετε την ευκαιρία να ακούσετε λεπτομέρειες για τις προϋποθέσεις συμμετοχής στο Περιβάλλον και τον τρόπο λειτουργίας του. Αναμένω με ενδιαφέρον να ακούσω τις απόψεις που θα εκφραστούν γύρω από το νέο αυτό μηχανισμό διευκόλυνσης της καινοτομίας που εγκαινιάζουμε σήμερα.
Ομιλία λήξης εκδήλωσης
Κλείνοντας τη σημερινή εκδήλωση, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους ομιλητές και τους παρευρισκομένους για τη συμμετοχή σας.
Όπως ακούσαμε, το Regulatory Sandbox θα δώσει σε εποπτευόμενες FinTech επιχειρήσεις τη δυνατότητα να δοκιμάσουν καινοτόμες λύσεις σε ένα προστατευόμενο περιβάλλον υπό την αιγίδα της Τράπεζας της Ελλάδος. Έτσι, θα αποτελέσει έναν επιπλέον κινητήριο μοχλό – σε συνέχεια της δημιουργίας του Innovation Hub – για τη χρηματοοικονομική τεχνολογία και την καινοτομία στην Ελλάδα.
Επιπλέον, το Regulatory Sandbox θα διευκολύνει τη διάθεση καινοτόμων λύσεων, διασφαλίζοντας τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Θα ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου, ιδιαίτερα ως προς την εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου σε καινοτόμες προτάσεις. Παράλληλα, μέσω του Regulatory Sandbox, η Τράπεζα της Ελλάδος θα έχει την ευκαιρία να αντλήσει γνώσεις σχετικά με τις χρηματοοικονομικές καινοτομίες και να επικαιροποιήσει ανάλογα την κανονιστική και εποπτική της προσέγγιση.
Το σημαντικό αυτό έργο αυτό δεν θα είχε καταστεί δυνατό δίχως τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της EBRD, καθώς και την τεχνική υποστήριξη της ΕΥ. Σας οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ που στηρίξατε το όραμά μας και ήταν ιδιαίτερή μας χαρά που σας είχαμε μαζί μας στη σημερινή εκδήλωση. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω και πάλι το προσωπικό της Τράπεζας της Ελλάδος που εργάστηκε σκληρά για την επίτευξη του σημερινού στόχου και που θα συνεχίσει να υποστηρίζει το Regulatory Sandbox στη φάση της λειτουργίας του.
Η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθεί και θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στο χώρο της καινοτομίας στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Το Regulatory Sandbox διαμορφώθηκε λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά λειτουργίας αντίστοιχων μηχανισμών σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Λιθουανίας, την Κεντρική Τράπεζα της οποίας είχαμε την τιμή να φιλοξενήσουμε στο σημερινό πάνελ. Παράλληλα, η Τράπεζα της Ελλάδος συμμετέχει ενεργά σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που παρακολουθούν την πρόοδο της χρηματοοικονομικής καινοτομίας και εξετάζουν αντίστοιχες κανονιστικές και εποπτικές εξελίξεις.
Ωστόσο, το έργο της Τράπεζας της Ελλάδος στο χώρο της καινοτομίας δεν σταματά εδώ. Όπως ακούσαμε, το Regulatory Sandbox, στην αρχική του μορφή, θα απευθύνεται αποκλειστικά σε αδειοδοτημένες επιχειρήσεις και θα καλύπτει υπηρεσίες που έχουν λάβει την άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος. Μελλοντικός μας στόχος είναι να επεκτείνουμε το πεδίο εφαρμογής του Regulatory Sandbox, έτσι ώστε να δώσουμε τη δυνατότητα και σε μη αδειοδοτημένες επιχειρήσεις του χρηματοοικονομικού τομέα να δοκιμάσουν τις καινοτόμες λύσεις τους. Επόμενη έκδοση του Regulatory Sandbox θα μπορούσε να επεκταθεί και σε ιδρύματα που εδρεύουν σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ και διαθέτουν υποκατάστημα στην Ελλάδα, σε συνεργασία με την εποπτική αρχή στο κράτος μέλος προέλευσης.
Επιπλέον, η αρχική μορφή του Regulatory Sandbox στηρίζεται στην εξατομικευμένη καθοδήγηση και τον εναργή διάλογο ως βασικά εργαλεία της. Η μελλοντική έκδοση του Regulatory Sandbox θα μπορούσε να επωφεληθεί και από άλλα, πιο δραστικά εργαλεία, όπως για παράδειγμα, η διευκόλυνση μέσω άρσης συγκεκριμένων απαιτήσεων, όπου αυτό επιτρέπεται από το νόμο, ή η χορήγηση άδειας υπό περιορισμούς.
Κλείνοντας, από σήμερα η Τράπεζα της Ελλάδος δέχεται αιτήσεις από ενδιαφερόμενες Fintech επιχειρήσεις για να συμμετάσχουν στο Regulatory Sandbox. Περιμένουμε με ενδιαφέρον τις καινοτόμες ιδέες, έτσι ώστε να δοκιμαστούν με τη στενή καθοδήγηση και υποστήριξή μας, προτού διατεθούν στην αγορά.
Σας ευχαριστούμε και πάλι για τη συμμετοχή σας στην σημερινή εκδήλωση.