Άρθρα & Συνεντεύξεις

Συνέντευξη του Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Ιωάννη Α. Μουρμούρα στην εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ»

14/09/2019 - Άρθρα & Συνεντεύξεις

Κώδων κινδύνου για την οικονομία λόγω παγκοσμίας υφέσεως

ΤΗΝ ΕΝΤΟΝΗ ανησυχία του για τις επιπτώσεις της νέας παγκοσμίου οικονομικής υφέσεως στην οικονομία μας εκφράζει στην πρώτη συνέντευξή του, από της αναλήψεως των καθηκόντων του το 2014, ο υποδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Ιωάννης Μουρμούρας. Στην συνομιλία του με την «Εστία» ο Μακεδών Ακαδημαϊκός τονίζει ότι «προειδοποιητικές ενδείξεις για μια επικείμενη παγκόσμια ύφεση δυστυχώς είναι ήδη εδώ» και ως σημάδι θεωρεί, μεταξύ άλλων, την «απότομη αλλαγή της νομισματικής πολιτικής των μεγάλων κεντρικών τραπεζών». Στέκεται μάλιστα στο αφύσικο γεγονός της συνεχούς αναπτύξεως της οικονομίας των ΗΠΑ επί 121 συνεχείς μήνες, κάτι που αργά ή γρήγορα θ­­α σταματήσει. Ο κ. Μουρμούρας θεωρεί την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδος εθνικό στόχο, ισότιμο με την κατάκτηση των κριτηρίων του Μάαστριχτ το 1990, και προτείνει στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη τα εξής:

• Συχνές εξόδους στις αγορές για την θωράκιση της οικονομίας πριν από την νέα κρίση.

• Την καθιέρωση επιταχυντών για την ανάπτυξη, ως ανάχωμα στην επιβράδυνση της οικονομίας εξ αιτίας της νέας παγκοσμίου υφέσεως.
Όλη η ενδιαφέρουσα συνέντευξις του κ. Μουρμούρα προς την «Εστία» έχει ως εξής:

Τα τελευταία χρόνια εποπτεύετε το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο της Τράπεζας της Ελλάδος, αξίας πολλών δις ευρώ. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την παγκόσμια οικονομία και τις κεφαλαιαγορές; Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για μία παγκόσμια ύφεση τους επόμενους μήνες;
Είναι αλήθεια ότι από τις αρχές του 2019 οι προοπτικές για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας επιδεινώθηκαν με μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Κοιτώντας πίσω στην ιστορία, η παγκόσμια οικονομία εισήλθε 4 φορές σε ύφεση από το 1960 μέχρι σήμερα, και σε σημαντική επιβράδυνση το 1998 και το 2001, καταδεικνύοντας ότι εισέρχεται σε καθεστώς ύφεσης περίπου κάθε 9-10 χρόνια. Οι προειδοποιητικές ενδείξεις για μια επικείμενη παγκόσμια ύφεση δυστυχώς είναι ήδη εδώ, με τις πιο σημαντικές μεταξύ άλλων: α) μια ανεστραμμένη καμπύλη αποδόσεων των κυβερνητικών ομολόγων στις ΗΠΑ (η καμπύλη αντανακλά τις προσδοκίες των αγορών για τη μελλοντική πορεία των επιτοκίων). Στα προηγούμενα 60 χρόνια, πριν από κάθε ύφεση της αμερικάνικης οικονομίας, προηγήθηκε μια ανεστραμμένη καμπύλη αποδόσεων και β) η απότομη αλλαγή της νομισματικής πολιτικής των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, από περιοριστική σε επεκτατική ή ακόμη πιο διευκολυντική. Έτσι σύμφωνα με τη Fed της Νέας Υόρκης η πιθανότητα ύφεσης στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί κατακόρυφα για το επόμενο έτος. Σημειώνω επίσης ότι η αμερικανική οικονομία «εγκαινίασε» τον εκατοστό εικοστό πρώτο μήνα της μεγαλύτερης περιόδου ανάπτυξης που έχει καταγραφεί ποτέ στην οικονομική ιστορία της.
Σε αυτή την εύθραυστη «ισορροπία τρόμου» η Fed προέβη τον περασμένο μήνα στην πρώτη μείωση, στην τελευταία δεκαετία, του βασικού επιτοκίου αναφοράς κατά 0,25%, ενώ η ΕΚΤ, στην τελευταία συνεδρίαση του Διοικητικού της Συμβουλίου, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο για περαιτέρω μείωση του αρνητικού επιτοκίου αποδοχής καταθέσεων κατά 10 μ.β. και σε περίπτωση που διατηρηθεί η επιδείνωση των οικονομικών στοιχείων και ο πληθωρισμός παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα, δεν αποκλείεται να αποφασισθεί σε λίγες μέρες ένας νέος γύρος ποσοτικής χαλάρωσης για την ευρωζώνη.
Όσον αφορά τις προοπτικές των αγορών, στο τρέχον περιβάλλον όπου η ομίχλη της αβεβαιότητας έχει πυκνώσει (εμπορικοί-συναλλαγματικοί πόλεμοι, Brexit χωρίς συμφωνία, επιβράδυνση στην ευρωζώνη κι αλλού, κ.λπ.), αλλά και των επίμονων χαμηλών ή και αρνητικών επιτοκίων, οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ευρωζώνη αναμένεται να υποχωρήσουν περαιτέρω. Υπενθυμίζω ότι η αξία των κρατικών ομολόγων που βρίσκονται σε αρνητικά επίπεδα παγκοσμίως ξεπερνά τα $14 τρις. Αυτό σημαίνει ότι οι διαχειριστές κεφαλαίων θα πρέπει να τοποθετηθούν στο μακροπρόθεσμο κομμάτι της καμπύλης των ομολόγων αναλαμβάνοντας μεγαλύτερο επιτοκιακό κίνδυνο για να επιτύχουν ικανοποιητικές αποδόσεις, ενώ προβλέπεται ότι θα διατηρηθεί αυξημένη η μεταβλητότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Έχετε αρθρογραφήσει εκτεταμένα τα τελευταία χρόνια σε διεθνή κι ελληνικά έντυπα για τα Μνημόνια. Τελικά, η κρίση έφερε τα Μνημόνια ή τα Μνημόνια έφεραν την κρίση;
Δυστυχώς ισχύουν και τα δύο. Ο ιστορικός χρόνος αυτό θα αναδείξει και θα καταγράψει στη σελίδα αυτή της σύγχρονης οικονομικής ιστορίας της πατρίδας μας. Έγιναν λάθη κι από τις δύο πλευρές, δανειστές και δανειζόμενες κυβερνήσεις. Με τα προηγούμενα καπέλα μου, του Καθηγητή και Συμβούλου, προσπάθησα να αναδείξω τα λάθη των δανειστών και ει δυνατόν να διορθωθούν. Το πρώτο νομίζω το κατάφερα, το δεύτερο εις μάτην. Κάποια από αυτά τα λάθη τα έχουν παραδεχθεί οι δανειστές μας, με αρκετή καθυστέρηση βέβαια, και σε επίπεδο χρονοβόρων διαδικασιών εσωτερικού ελέγχου, όχι όμως και σε επίπεδο των Θεσμών (της πάλαι ποτέ Τρόικας). Τα περισσότερα από τα λάθη αυτά –τόσο στο σχεδιασμό (μεθοδολογία, στόχοι και μέτρα) όσο και στην εκτέλεση (timing, ακολουθία των μέτρων, κ.λπ.)– τα είχα εγκαίρως επισημάνει (βλ. αναδημοσίευση αυτών στο βιβλίο μου Η Διπλή Κρίση, 2014), π.χ. το λάθος με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές, μία εμμονή στη μονόπλευρη λιτότητα και στη λάθος στόχευση του ονομαστικού ελλείμματος, μέσω μιάς λογιστικής απεικόνισης των οικονομικών δεδομένων αγνοώντας την μακροοικονομική τους διάσταση (βλ. άρθρο μου στους «FT», Ιανουάριος 2012), μία αφελής αντίληψη ότι μόνο με τις μεταρρυθμίσεις και την εσωτερική υποτίμηση θα «βρέξει» ανάπτυξη και θέσεις εργασίας, αγνοώντας παντελώς την πλευρά της ζήτησης (βλ. τη σχετική μου πρόταση για την επίλυση του πιο πάνω ζητήματος μέσω της επενδυτικής αιρεσιμότητας, δίπλα στη δημοσιονομική και μεταρρυθμιστική στο άρθρο μου στη «WSJ», Φεβρουάριος 2012), αλλά και τα αντι-αναπτυξιακά υπερ-πλεονάσματα (στόχοι 4.5% και 3.5% του ΑΕΠ) των τελευταίων ετών. Σχετικά με τα τελευταία, με χαρά είδα να καταλαμβάνει κυρίαρχη θέση στο δημόσιο διάλογο τα τελευταία 2-3 χρόνια (τόσο από την απελθούσα κυβέρνηση όσο κι από τη σημερινή) η σύνδεση της μείωσης της φορολογίας με τα χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα. (Για μία ολοκληρωμένη μακροοικονομική ανάλυση για την πιο πάνω σύνδεση βλ. Κεφ. 8 του βιβλίου μου Η Διπλή Κρίση, Β΄ τόμος, 2014, όπου εκεί έγινε και για πρώτη φορά δημοσίως η σχετική πρότασή μου.)
Τα δικά μας λάθη, τα περισσότερα, είναι παγκοίνως γνωστά, κάποια λιγότερο, αλλά δεν είναι του παρόντος. Για τον ιστορικό του μέλλοντος δύο είναι τα σχετικά κρίσιμα ερωτήματα: α) Με δεδομένη την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 θα μπορούσαμε να είχαμε αποφύγει τα Μνημόνια; β) Με τη χώρα μέσα στα Μνημόνια θα μπορούσαμε να είχαμε αποφύγει την πρωτοφανή οικονομική καταστροφή σε διάρκεια και ένταση για χώρα μέλος του ΟΟΣΑ, με σωρευτική απώλεια ΑΕΠ πάνω από 25%, εκτίναξη της ανεργίας στο 27%, απώλεια εισοδημάτων πάνω από 40%, έκρηξη του ιδιωτικού χρέους, δραματική πτώση των αποτιμήσεων των περιουσιακών στοιχείων λόγω βαθιάς ύφεσης, κ.λπ.; Οι απαντήσεις μου και στα δύο πιο πάνω ερωτήματα είναι εμφαντικά καταφατικές με πολλά «εάν», βεβαίως, και κάποια άλλη στιγμή θα τις αναλύσουμε ενδελεχώς.

Με τη μία ή την άλλη σας τεχνοκρατική ιδιότητα έχετε βρεθεί στο παρελθόν κοντά σε τρεις πρώην Πρωθυπουργούς (Καραμανλής, Σαμαράς, Παπαδήμος). Τι θα συμβουλεύατε τον νυν Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και το οικονομικό του επιτελείο, σχετικά με την επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας;
Κατ’ αρχάς να ευχηθώ καλή επιτυχία στον κ. Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και την Κυβέρνησή του. Του δίνεται μοναδική ιστορική ευκαιρία να προχωρήσει στην ανάταξη της πατρίδας μας. Στα πλαίσια των καθηκόντων μου θα είμαι αρωγός στην εθνική αυτή προσπάθεια. Είναι συχνό φαινόμενο στις δημοκρατίες μία πολιτική αλλαγή να συνοδεύεται και από την επανεκκίνηση της οικονομίας μέσα από την καλλιέργεια θετικών προσδοκιών και τη βελτίωση της ψυχολογίας της αγοράς. (Η εξαίρεση του τραγικού α΄ εξαμήνου του 2015 επαληθεύει τον κανόνα.) Το ζητούμενο βέβαια είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής της επανεκκίνησης και τα οποία καθορίζουν τη διάρκεια και τα οφέλη της, υπό τον διπλό περιορισμό εδώ και χρόνια της έλλειψης ρευστότητας και χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας και του υψηλού ιδιωτικού χρέους. Πριν έρθω όμως στο ερώτημά σας, μια κουβέντα μόνο όσον αφορά το ρόλο της Τράπεζας της Ελλάδος. Ο θεσμικός της ρόλος ως επίσημος σύμβουλος της Κυβέρνησης, οποιασδήποτε αποχρώσεως, είναι δεδομένος, διαχρονικός και συνεχής. Φοράμε πάντα την εθνική φανέλα, στα πλαίσια βέβαια των περιορισμών που ορίζει το ευρωσύστημα και η θεσμικά κατοχυρωμένη ανεξαρτησία μας, μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες και παιχνίδια εξουσίας. Υπάρχει σήμερα κυβερνητικό σχέδιο, φιλόδοξο αλλά εφικτό, και το οποίο υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να ενεργοποιήσει το χρόνια συμπιεσμένο ελατήριο της οικονομίας. Υπάρχει επίσης ένα σοβαρό οικονομικό επιτελείο, τόσο σε πολιτικό όσο και σε τεχνοκρατικό επίπεδο, με βαθιά γνώση της οικονομίας και μεγάλη κοινοβουλευτική και διαπραγματευτική εμπειρία το πρώτο, και με διεθνείς περγαμηνές το δεύτερο. Το επιτελείο αυτό από νωρίς έδειξε τα σωστά αντανακλαστικά του, στην αντιπολίτευση ακόμη, όταν απέρριψε την προληπτική πιστωτική γραμμή για τη μετα-μνημονιακή περίοδο, και αντί αυτού, υιοθέτησε ως μεσοπρόθεσμο στόχο την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας (θέση που με βρίσκει απολύτως σύμφωνο, όπως έχω άλλωστε δημόσια τοποθετηθεί επ’ αυτού του εξαιρετικά κρίσιμου ζητήματος σε διεθνές συνέδριο του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος την άνοιξη του 2018 στην Αθήνα, παρουσία των Θεσμών, όπου ήμουν ο κεντρικός ομιλητής.) Είχα μάλιστα χαρακτηρίσει τότε την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας τόσο σημαντικό γεγονός για τη χώρα όσο ήταν η εκπλήρωση των κριτηρίων του Μάαστριχτ στη δεκαετία του ’90 για την ένταξή μας στο ευρώ. Αλλά και ως Κυβέρνηση πλέον, στις πρώτες κιόλας εβδομάδες διακυβέρνησης Μητσοτάκη, το οικονομικό του επιτελείο έδειξε τα γρήγορα αντανακλαστικά του, με την άμεση και πλήρη κατάργηση των capital controls, σηματοδοτώντας μία «αλλαγή παραδείγματος» για την ελληνική οικονομία και η οποία αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και την επιστροφή στην ευρωπαϊκή κανονικότητα. Επιπλέον οι άμεσες φοροελαφρύνσεις κι οι επόμενες που θα ακολουθήσουν του χρόνου, μέσα κι από τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων, θα δώσουν μια νέα δυναμική στην εσωτερική ενεργό ζήτηση με μόνιμα αναπτυξιακά αποτελέσματα. Τέλος, δύο επιπλέον σκέψεις, συμβουλευτικού χαρακτήρα. Πρώτη, όσον αφορά το βασικό στόχο της οικονομικής πολιτικής, το αναπτυξιακό στοίχημα, το οποίο μπορεί και πρέπει να κερδηθεί, να ζητήσει ο κ. Πρωθυπουργός από τον Οικονομικό του Σύμβουλο, να του παραδώσει μια «top 10» λίστα με τους επιταχυντές ανάκαμψης, και να παρακολουθεί τα (μετρήσιμα) αποτελέσματα αυτών στην οικονομία. Αυτοί οι επιταχυντές (π.χ. τα 1,2 δις ευρώ από την επιστροφή των κερδών των ομολόγων από τα ANFAs και SMP που πέτυχε η Κυβέρνηση κι έφερε εμπροσθοβαρώς, με το «καλημέρα», και θα πάνε για επενδύσεις, κ.λπ.) μπορούν να λειτουργήσουν κι ως ανάχωμα σε τυχόν επιβράδυνση της ελληνικής οικονομίας, όταν η ευρωζώνη ή η παγκόσμια οικονομία εισέλθουν στην καθοδική φάση του οικονομικού κύκλου. Δεύτερη σκέψη, επιβάλλεται για πολλούς λόγους (π.χ. για τις τράπεζες, την επενδυτική βαθμίδα, την επαναγορά ομολόγων, την αντικατάσταση ακριβού χρέους κ.λπ.) η συστηματική παρουσία μας στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, μέσα από μικρές, προαναγγελθείσες εκδόσεις κυβερνητικών ομολόγων μακροπρόθεσμης ληκτότητας.

Έχετε ένα πλούσιο βιογραφικό, έχετε αναπτύξει ένα αξιόλογο διεθνές δίκτυο και τα τελευταία χρόνια στην Τράπεζα της Ελλάδος έχετε παρουσιάσει ουσιαστικό έργο. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Νομίζω ότι είναι πρόωρο να μιλάμε σήμερα για αυτό. Και η φετινή ΔΕΘ, αλλά και η επόμενη του χρόνου, θα με βρούνε, πρώτα ο Θεός, στην Τράπεζα της Ελλάδος. Μου δίνει μεγάλη χαρά που ως ο αρχαιότερος Υποδιοικητής μπορώ και προσφέρω τις γνώσεις κι εμπειρία μου στο ίδρυμα που υπηρετώ με τη μακρά παράδοση, και που ήταν για μένα ευγενής στόχος ζωής. Η ατζέντα μου είναι πλήρης για το φθινόπωρο, όπου πέραν των διάφορων Επιτροπών που έχω να προεδρεύσω και των άλλων καθημερινών μου καθηκόντων στην Τράπεζα, περιλαμβάνει στα τέλη Σεπτεμβρίου ένα γεύμα-ομιλία στο City του Λονδίνου σε διεθνείς επενδυτές κι αναλυτές για τις άριστες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, τη μετάβασή μου τον Οκτώβριο στην Ουάσινγκτον, εκπροσωπώντας την Τράπεζα Ελλάδος στην ετήσια Σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, και για ομιλίες μου στο Πανεπιστήμιο του Princeton για το ευρώ, στο New York University στο ετήσιο Συμπόσιο του Stern Business School, με θέμα τη Διαχείριση Κινδύνων μαζί με διακεκριμένους ακαδημαϊκούς (π.χ. τον νομπελίστα Robert Engle) και κεντρικούς τραπεζίτες (π.χ. το Λόρδο Mervyn King), και όπου θα μιλήσω για τα «ρίσκα της νομισματικής πολιτικής και το ρόλο των κεντρικών τραπεζών σήμερα». Πρόθεσή μου πάντα είναι σε ο,τι κάνω, όποιον θεσμό και να υπηρετώ, είτε ως Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο είτε παλαιότερα ως Σύμβουλος στο Μαξίμου, να αφήνω πίσω το στίγμα μου, κι εν προκειμένω στην Τράπεζα της Ελλάδος, ανάμεσα σε τυχόν άλλα, και στο πεδίο της ανεξαρτησίας, τόσο σε θεωρητικό-συγγραφικό επίπεδο όσο και στον τρόπο άσκησης της διοίκησης.

Οι 10 Σταθμοί του Ιωάννη Α. Μουρμούρα

1965
Γεννιέται τον Μάρτιο στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη.

1983
Εισάγεται πρώτος στο Οικονομικό Τμήμα της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τέσσερα χρόνια αργότερα αποφοιτά πρώτος της Σχολής, με Άριστα.

1992
Εκλέγεται Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, από το οποίο αποκτά και το Διδακτορικό του στη Μακροοικονομική. Μεταπτυχιακό στην Οικονομική Επιστήμη από το LSΕ.

1999
Γεννιέται η θυγατέρα του Σελίνα, φοιτήτρια σήμερα στη Νομική Σχολή του LSΕ, την οποία απέκτησε με τη Διδάκτορα της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου Βασιλική Καραβάκου, Καθηγήτρια Α΄ Βαθμίδας σήμερα στη Θεσσαλονίκη.

2001
Σε ηλικία 36 ετών εκλέγεται ομόφωνα τακτικός Καθηγητής Μακροοικονομικής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας της Θεσσαλονίκης, ο νεότερος Καθηγητής του Ιδρύματος. Προηγήθηκε δεκαετής προϋπηρεσία σε διάφορες καθηγητικές βαθμίδες σε γνωστά Πανεπιστήμια της Μεγάλης Βρετανίας.

2011
Ορκίζεται στις 11/11/11 (τεχνοκράτης) υφυπουργός Οικονομικών στην τρικομματική Κυβέρνηση Ειδικού Σκοπού του Λουκά Παπαδήμου. Επτά μήνες αργότερα ορίζεται Επί κεφαλής Οικονομολόγος στην Κυβέρνηση Σαμαρά, με κύρια αποστολή την παραγωγή και προώθηση κοστολογημένων προτάσεων οικονομικής πολιτικής και την επιστροφή της Ελληνικής Δημοκρατίας στις διεθνείς αγορές.

2013
Δημοσιεύεται ο Α’ τόμος του βιβλίου του «Η Διπλή Κρίση» και την επόμενη χρονιά ο Β΄ τόμος. Το δίτομο αυτό έργο είναι η πρώτη δημοσίευση στον ελλαδικό χώρο που πραγματεύεται συστηματικά και σε βάθος την πρόσφατη κρίση δημόσιου χρέους, και περιλαμβάνει πληθώρα προτάσεων οικονομικής πολιτικής μέσα και πέρα από τα αμφιλεγόμενα Μνημόνια. Σειρά Ομιλιών για τις θετικές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας στο Harvard University, LSE, Council on Foreign Relations (NY), Brookings Institution, Institute of International Finance (Washington DC), κ.λπ.

2014
Αναλαμβάνει Υποδιοικητής στην Τράπεζα της Ελλάδος (Σεπτέμβριος) με αρμοδιότητες σε θέματα της ειδικότητάς του (νομισματική πολιτική, διεθνείς κεφαλαιαγορές κ.λπ.). Πρόεδρος της Επενδυτικής Επιτροπής και της Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων της Τράπεζας. Είναι ο πρώτος Έλλην οικονομολόγος που αρθρογράφησε υπέρ μίας ανεξάρτητης Τραπέζης της Ελλάδος, ακριβώς 20 χρόνια πριν (Σεπτέμβριος 1994. Τρία χρόνια αργότερα, το 1997, κατοχυρώνεται με νόμο η θεσμική ανεξαρτησία της.)

2018
Δημοσιεύεται το βιβλίο του με τίτλο Speeches on Monetary Policy and Global Capital Markets, μία συλλογή 30 διεθνών ομιλιών τα τελευταία 4 χρόνια στην Ευρώπη, Αμερική και Ασία, σε κεντρικές τράπεζες, παγκόσμια fora, πανεπιστήμια και δεξαμενές σκέψεως (Federal Reserve, Bank of Italy, Bank of Israel, BIS, OMFIF, Columbia University, NUS, κ.λπ.). Όπως προκύπτει από το ιστορικό αρχείο της Τραπέζης της Ελλάδος, για την μετά Ζολώτα εποχή, το βιβλίο αυτό είναι μοναδικό του είδους του. Βιβλιοπαρουσιάσεις του έχουν γίνει στο City του Λονδίνου, στο Stern New York University και στο Monash Business School στην Μελβούρνη, με ομιλητές Διοικητές Κεντρικών Τραπεζών (Bank of England, Bundesbank, κ.λπ.), νομπελίστες οικονομολόγους και διεθνείς τραπεζίτες.

2019
Αποδέχεται την εξαιρετικά τιμητική πρόσκληση των Ελλήνων ομογενών της Νέας Υόρκης να διατελέσει Επίτιμος Τελετάρχης στην εκδήλωση για την επέτειο της εθνικής παλιγγενεσίας της 25ης Μαρτίου, στην 5η Λεωφόρο στο Μανχάτταν, καθώς επίσης να είναι κεντρικός ομιλητής στο επίσημο Δείπνο των Τελεταρχών, όπου παρουσία 200 και πλέον Ελληνοαμερικανών επιχειρηματιών απηύθυνε προσκλητήριο για άμεσες ξένες επενδύσεις στην πατρίδα. Ομιλίες με ανάλογο περιεχόμενο και στόχευση, δηλ. την κινητοποίηση της ελληνικής διασποράς για επενδύσεις, σε Αυστραλία, Σιγκαπούρη και Λονδίνο. Ομιλία (Οκτώβριος) στο Woodrow Wilson School του Princeton University για τα εικοστά γενέθλια του ευρώ.