Άρθρο του Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Θεόδωρου Μητράκου στην εφημερίδα «Η Εφημερίδα των Συντακτών»: “Η συμβολή του ευρώ στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση”
11/02/2019 - Άρθρα & Συνεντεύξεις
Το 2019 συμπληρώνονται 20 χρόνια αφότου το ευρώ αντικατέστησε τα νομίσματα έντεκα χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υιοθετήθηκε ως το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα. Πράγματι η 1η Ιανουαρίου 1999 αποτέλεσε ορόσημο στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, μια πορεία που συνεχίζεται παρά τις δυσκολίες. Στα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, η ζώνη του ευρώ σταδιακά διευρύνθηκε, φθάνοντας σήμερα τα 19 κράτη, με πληθυσμό περίπου 340 εκατομμύρια. Σήμερα, η οικονομία της ζώνης του ευρώ αντιπροσωπεύει το 11% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το κατά κεφαλήν προϊόν της καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση παγκοσμίως, αντανακλώντας το σχετικά υψηλό επίπεδο διαβίωσης των πολιτών της. Το ενιαίο νόμισμα, παρά τις σημαντικές ατέλειές του, παραμένει σοβαρό ενοποιητικό στοιχείο στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Στα 20 έτη της πορείας του το ευρώ έχει διευκολύνει σημαντικά τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς και τη σταθερότητα των τιμών στην ευρωζώνη, η οποία εξάλλου αποτελεί τον πρωταρχικό σκοπό του Ευρωσύστηματος (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες των κρατών μελών). Η σταθερότητα των τιμών προστατεύει την πραγματική αξία των εισοδημάτων, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και των φτωχότερων συμπολιτών μας, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για διατηρήσιμη ανάπτυξη, νέες επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας. Στα είκοσι χρόνια ζωής του ευρώ, ο μέσος πληθωρισμός στις χώρες της ευρωζώνης ήταν περίπου 1,7%, αισθητά χαμηλότερος από ό,τι τις δεκαετίες του ’70, του ’80 και του ’90. Η υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος διευκόλυνε επίσης τη συλλογική αντιμετώπιση προκλήσεων που απορρέουν από το παγκοσμιοποιημένο διεθνές περιβάλλον, αλλά και από τις διαθρωτικές και μακροοικονομικές ανισορροπίες στις χώρες της ευρωζώνης.
Ωστόσο, η πορεία του ευρώ δεν ήταν πάντα ανέφελη. Συχνά ανέκυπταν προβλήματα και ανισορροπίες, που δυσκόλευαν την κοινή πορεία. Ιδιαίτερα η πρόσφατη οικονομική κρίση έθεσε σε δοκιμασία την ομαλή λειτουργία της ευρωζώνης και κατέδειξε ενδογενείς αδυναμίες και ελλείψεις στη θεσμική αρχιτεκτονική της. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες, χωρίς να παραβλέπονται εσωτερικές αδυναμίες και στρεβλώσεις, βρέθηκε στο «μάτι του κυκλώνα» για μεγάλο χρονικό διάστημα, με σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις από την κρίση. Οι κυβερνήσεις και οι αρμόδιες αρχές στη ζώνη του ευρώ αντέδρασαν σε πολλά επίπεδα, λαμβάνοντας σημαντικά μέτρα. Η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), το οποίο αντικαταστάθηκε από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) το 2012, έθεσε τις βάσεις προκειμένου να λαμβάνουν στήριξη οι χώρες που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες, ενώ η δημιουργία της τραπεζικής ένωσης και των δύο προς το παρόν πυλώνων της, του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού και του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης, ενίσχυσαν την ικανότητα των αρχών της ευρωζώνης να παρεμβαίνουν πιο αποφασιστικά σε μελλοντικές κρίσεις. Στο χρηματοπιστωτικό τομέα, έγιναν σημαντικές παρεμβάσεις (πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, στοχευμένες πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης κ.ά.) με σκοπό τη βελτίωση της ρευστότητας στις χρηματοπιστωτικές αγορές, αλλά και την αποτροπή αρνητικών εξελίξεων όσον αφορά τη σταθερότητα του ενιαίου νομίσματος.
Παρά τα σημαντικά βήματα, πολλά μπορούν ακόμη να γίνουν σε επίπεδο ενίσχυσης των θεσμών και βάθυνσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ώστε να ενισχυθούν τα οφέλη από την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος. Το επόμενο σημαντικό βήμα σε αυτή την κατεύθυνση είναι η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, που θα καθιστά δυνατή τη συνεπή εφαρμογή ενιαίων τραπεζικών κανόνων στα κράτη της ευρωζώνης, και η ένωση των κεφαλαιαγορών (capital markets union). Το τελευταίο κομμάτι της τραπεζικής ένωσης, το οποίο εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο, είναι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφάλισης Καταθέσεων (EDIS). Μετά την εμπειρία της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η προστασία των καταθετών μέσα από ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα συνιστά ένα ακόμη σημαντικό βήμα που πρέπει να υλοποιηθεί κατά προτεραιότητα, δεδομένου ότι η αμοιβαιοποίηση των κινδύνων θα αποκαταστήσει τις χρηματοοικονομικές ροές μεταξύ των κρατών-μελών και θα ενισχύσει την σταθερότητα στον τραπεζικό τομέα, περιορίζοντας τους κινδύνους για το σύνολο της ευρωζώνης.
Η βάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης πρέπει σε κάθε περίπτωση να συνεχιστεί, στηριζόμενη στις θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας, του σεβασμού προς τον άνθρωπο και της αλληλεγγύης. Σήμερα αποκομίζουμε τα οφέλη του ευρώ και επιθυμούμε οι μελλοντικές γενιές των Ευρωπαίων πολιτών να επωφεληθούν ακόμη περισσότερο από την ολοκλήρωση μιας πορείας που ξεκίνησε πριν από δύο δεκαετίες και οδηγεί στην προαγωγή της ευημερίας του συνόλου των πολιτών της.