Συνέντευξη του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα στην εφημερίδα "Handelsblatt" και στον δημοσιογράφο Gerd Höhler
11/06/2025 - Άρθρα & Συνεντεύξεις
Ο Γιάννης Στουρνάρας θέλει να γίνει το ευρώ αποθεματικό νόμισμα
Ενώ οι ΗΠΑ εξανεμίζουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών, η Ευρώπη εμφανίζεται πιο αξιόπιστη χάρη στη σταθερή δημοσιονομική πολιτική της, σύμφωνα με τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος.
Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας διαβλέπει ευκαιρία να καθιερωθεί το ευρώ ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Λόγω της απρόβλεπτης εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ, οι επενδυτές χάνουν την εμπιστοσύνη τους στο δολάριο και ο ρόλος του ως παγκόσμιου νομίσματος τίθεται σε κίνδυνο. Τη θέση του θα μπορούσε να πάρει το ευρώ, ανέφερε σε συνέντευξή του στη Handelsblatt ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
Το γεγονός ότι τέτοιες απόψεις προέρχονται από την Ελλάδα είναι αξιοσημείωτο. Πριν από 15 χρόνια, η ασύνετη δημοσιονομική διαχείριση της χώρας είχε πυροδοτήσει διεθνή κρίση εμπιστοσύνης στο ευρώ. Από τότε μέχρι σήμερα όμως, η Ελλάδα έχει θέσει τις βάσεις για σταθερή ανάπτυξη, με ένα πρόγραμμα σκληρών μεταρρυθμίσεων. Παρόμοια τόλμη χρειάζεται ίσως και η Ευρώπη σήμερα.
Ο κ. Στουρνάρας υποστηρίζει ότι, για να μετατραπεί το ευρώ σε αποθεματικό νόμισμα, χρειάζεται μια «ισχυρότερη, πιο ολοκληρωμένη και προσανατολισμένη στην ανάπτυξη οικονομία στη ζώνη του ευρώ». Ιδίως μάλιστα αν ληφθεί υπόψη ότι η Ευρώπη, ως οικονομία με υψηλό βαθμό εξωστρέφειας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην επιδείνωση των παγκόσμιων οικονομικών συνθηκών. Όμως, οι πρόσφατες πρωτοβουλίες στην οικονομική πολιτική της ΕΕ δείχνουν ότι η Ένωση γίνεται στρατηγικά ανθεκτική, αναφέρει ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης.
Ο κ. Στουρνάρας χαρακτηρίζει «ιστορική» την απόφαση της Γερμανίας το Μάρτιο να χαλαρώσει τους δημοσιονομικούς κανόνες, όπως και τα μέτρα τόνωσης της οικονομίας που έλαβε η νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Επιπλέον, η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία επανεξοπλισμού, εφόσον συνδυαστεί με επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής, έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να δώσει ώθηση στη ζήτηση, αλλά και να ενισχύσει τη παραγωγικότητα της ηπείρου μας μακροπρόθεσμα.
Ο Γιάννης Στουρνάρας, 68 ετών, καθηγητής οικονομικών και τραπεζίτης με σπουδές στην Αθήνα και την Οξφόρδη, είναι Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος εδώ και έντεκα χρόνια. Ακομμάτιστος οικονομολόγος, είχε προηγουμένως διατελέσει Υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση συνεργασίας συντηρητικών-σοσιαλδημοκρατών το 2012-2014 κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανατρέπουν τους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου στην προσπάθειά τους να μειώσουν δραστικά τις εισαγωγές τους μέσω της επιβολής δασμών», λέει ο κ. Στουρνάρας. Αυτό κλονίζει την εμπιστοσύνη των επενδυτών σε ένα ήδη εύθραυστο και ευμετάβλητο επενδυτικό κλίμα και υπονομεύει τη σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών. Η απροθυμία των επενδυτών να τοποθετήσουν κεφάλαια σε ομοσπονδιακά ομόλογα των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στοιχείο. «Αυτό έχει καταλυτική επίδραση στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς τα αμερικανικά ομοσπονδιακά ομόλογα, ως παγκόσμιοι τίτλοι αναφοράς, αποτελούν τη βάση για την αποτίμηση των μετοχών και των ομολόγων διεθνώς», εξηγεί ο κ. Στουρνάρας.
Εντελώς διαφορετική είναι η κατάσταση στην Ευρώπη: «Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ είναι προσηλωμένοι στη σταθερότητα, τις ελεύθερες αγορές, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Το ευρώ υποστηρίζεται από μια πολιτικά ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έχει πρωταρχικό σκοπό τη σταθερότητα των τιμών και έχει αποδείξει την αξιοπιστία της υπό δυσμενείς συνθήκες και εξωτερικούς κλυδωνισμούς», τονίζει ο κ. Στουρνάρας.
Και προσθέτει ότι, προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η εμπιστοσύνη στο ευρώ, η ΕΕ πρέπει να ολοκληρώσει την τραπεζική ένωση, να προωθήσει την ένωση κεφαλαιαγορών και να εργαστεί προς την κατεύθυνση ενός κοινού συστήματος δημοσιονομικής διαχείρισης (common fiscal capacity).
«Έχουμε σχέδιο»
«Το καλό νέο είναι ότι έχουμε σχέδιο», δήλωσε ο κ. Στουρνάρας. Η ΕΕ αρχίζει να εφαρμόζει προτάσεις για την προώθηση της ενιαίας αγοράς και την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Και αυτά πρέπει να ολοκληρωθούν εντός καθορισμένου χρονοδιαγράμματος, ιδανικά εντός δύο ετών. Σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα, η Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στη διοχέτευση αποταμιευτικών πόρων σε παραγωγικές επενδύσεις.
Για την ενίσχυση του ρόλου του ευρώ, είναι κρίσιμο η Ευρώπη να μπορέσει να προσφέρει ένα κοινό ασφαλές περιουσιακό στοιχείο, «ένα οιονεί κρατικό ομόλογο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο», υποστηρίζει ο κ. Στουρνάρας.
Εν προκειμένω μπορεί να αξιοποιηθεί η εμπειρία από το ευρωπαϊκό μέσο ανάκαμψης Next Generation EU. Αυτό δημιουργήθηκε με πόρους συνολικού ύψους 750 δισεκ. ευρώ μετά την πανδημία του κορωνοϊού για να στηρίξει την οικονομική ανάκαμψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήταν η πρώτη φορά που η ΕΕ εξέδωσε δικά της ομόλογα σε μεγάλη κλίμακα για το σκοπό αυτό.
Ο κ. Στουρνάρας θεωρεί ότι η Ελλάδα είναι επαρκώς προετοιμασμένη για τις μελλοντικές προκλήσεις. Από την κρίση δημόσιου χρέους της δεκαετίας του 2010 μέχρι σήμερα, η χώρα έχει επιτύχει μια συνολική αναδιάρθρωση της οικονομίας της, έχει μειώσει τη γραφειοκρατία, έχει προωθήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό και έχει πραγματοποιήσει μεγάλου ύψους επενδύσεις σε υποδομές.
Από αυτή την κρίση η ΕΕ έχει επίσης αντλήσει σημαντικά διδάγματα, είναι πεπεισμένος ο ίδιος. «Σε αυτά περιλαμβάνονται η ανάγκη έγκαιρης παρέμβασης, η κοινή προσέγγιση σε περιόδους κρίσης και η αποφυγή μέτρων λιτότητας που φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα από τα επιδιωκόμενα.» Η αντίδραση στην πανδημία το απέδειξε αυτό. «Η Ελλάδα είναι έτοιμη να συμβάλει στη “νέα Ευρώπη”», λέει ο κ. Στουρνάρας. «Πιστεύουμε ακράδαντα στην ισχυρότερη ενοποίηση μέσω της ένωσης κεφαλαιαγορών, της ολοκλήρωσης της τραπεζικής ένωσης και της υλοποίησης κοινών επενδυτικών έργων για αμυντικούς σκοπούς και για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.»
Δείτε τη Συνέντευξη όπως δημοσιεύεται στη Handelsblatt:
DEVISEN; Stournaras will Euro als Reservewährung
Höhler, Gerd
Während die USA das Vertrauen ihrer Anleger verspielten, überzeuge Europa mit stabiler Finanzpolitik, lobt der griechische Zentralbankchef.
Der griechische Zentralbankgouverneur Yannis Stournaras sieht Chancen, den Euro als globale Reservewährung zu etablieren. Durch die erratische Handelspolitik der USA verlören Anleger das Vertrauen in den Dollar, seine Rolle als Weltwährung sei gefährdet. Der Euro könne an diese Stelle treten, sagte der Notenbanker im Gespräch mit dem Handelsblatt.
Dass solche Stimmen aus Griechenland kommen, ist bemerkenswert: Vor fünfzehn Jahren hatte das Land mit unsoliden Staatsfinanzen eine internationale Vertrauenskrise in den Euro ausgelöst. Doch inzwischen haben die Griechen mit einer harten Reformpolitik die Grundlage für ein stabiles Wachstum geschaffen. Ähnlicher Mut könnte nun auch in Europa nötig sein.
Um den Euro zur Leitwährung zu verwandeln, sei „eine stärkere, integrierte und wachstumsorientierte Wirtschaft im Euro-Raum“ erforderlich, argumentiert Stournaras. Schon deshalb, weil Europa wegen seiner stark exportorientierten Wirtschaft selbst anfällig für die Verschlechterung der globalen Wirtschaftslage sei. Allerdings: Jüngste Initiativen in der EU-Wirtschaftspolitik würden signalisieren, dass die Gemeinschaft strategisch widerstandsfähig werde, meint der griechische Zentralbankchef.
Die Entscheidung Deutschlands zur Lockerung der Haushaltsregeln im März und die Konjunkturmaßnahmen der neuen Bundesregierung etwa bezeichnet Stournaras als „historisch“. Zudem habe die europäische Aufrüstungsinitiative das Potenzial, nicht nur die Nachfrage anzukurbeln, sondern auch die langfristige Produktivität des Kontinents zu stärken, wenn sie mit Investitionen in Spitzentechnologien einhergehe.
Stournaras ist Wirtschaftsprofessor und Banker, der 68-Jährige wurde in Athen und Oxford ausgebildet. Seit elf Jahren steht er als Gouverneur an der Spitze der griechischen Notenbank, zuvor war der parteilose Ökonom in den Krisenjahren 2012 bis 2014 griechischer Finanzminister in einer konservativ-sozialdemokratischen Koalitionsregierung.
„Die Vereinigten Staaten stellen die globalen Handelsregeln auf den Kopf, indem sie versuchen, Importe durch Zölle drastisch zu reduzieren“, kritisiert Stournaras. Das erschüttere das Vertrauen der Anleger in das ohnehin fragile und volatile Investitionsklima und beeinträchtige die Stabilität der Finanzmärkte. Vor allem die Zurückhaltung der Anleger gegenüber US-Staatsanleihen sei kritisch. „Das hat katalytische Auswirkungen auf das internationale Finanzsystem, da die US-Bonds als globale Benchmark die Grundlage für die Bewertung von Aktien und Anleihen weltweit bilden.“
Die Situation in Europa stehe im positiven Kontrast dazu: „Die Staats- und Regierungschefs des Euro-Raums bekennen sich zu Stabilität, freien Märkten, Demokratie und Rechtsstaatlichkeit. Der Euro wird von einer politisch unabhängigen Europäischen Zentralbank gestützt, die sich der Preisstabilität verpflichtet hat und ihre Glaubwürdigkeit unter widrigen Bedingungen und bei externen Schocks unter Beweis gestellt hat“, so Stournaras.
Um das Vertrauen in den Euro weiter zu stärken, müsse die EU nun die Bankenunion vollenden, die Kapitalmarktunion vorantreiben und auf eine „gemeinsame Fiskalkapazität“ hinarbeiten, also ein gemeinsames System zur Verwaltung der öffentlichen Finanzen, meint Stournaras.
„Wir haben einen Plan“
„Die gute Nachricht ist: Wir haben einen Plan“, sagte er. Die EU beginne damit, Vorschläge umzusetzen, um den Binnenmarkt zu fördern sowie die Produktivität und Wettbewerbsfähigkeit Europas zu steigern. Diese Aufgaben müssten innerhalb eines festgelegten Zeitplans abgeschlossen werden, idealerweise innerhalb von zwei Jahren. Die von der EU-Kommission im März vorgestellte Spar- und Investitionsunion kann Stournaras zufolge entscheidend dazu beitragen, Ersparnisse in produktive Investitionen zu lenken.
Für die Stellung des Euros sei es auch entscheidend, dass Europa ein gemeinsames sicheres Anlageinstrument anbieten könne, „vereinfacht gesagt das, was europäischen Staatsanleihen am nächsten kommt“, argumentiert Stournaras.
Grundlage dafür könne der Corona-Wiederaufbaufonds „Next Generation EU“ sein: Dieser wurde mit einem Gesamtvolumen von 750 Milliarden Euro nach der Coronapandemie zur Unterstützung der wirtschaftlichen Erholung in der EU eingerichtet. Erstmals gab die EU dafür im großen Stil eigene Anleihen aus.
Griechenland sieht Stournaras für die kommenden Herausforderungen gut gewappnet. Das Land habe seit der Staatsschuldenkrise der 2010er-Jahre eine umfassende Umstrukturierung seiner Wirtschaft durchlaufen, Bürokratie abgebaut, die Digitalisierung vorangetrieben und massiv in die Infrastruktur investiert.
Aus dieser Krise habe auch die EU wichtige Lehren gezogen, ist er sich sicher. „Dazu gehören frühzeitige Intervention, ein gemeinsames Vorgehen in Krisenzeiten und die Vermeidung kontraproduktiver Austeritätsmaßnahmen.“ Die Reaktion auf die Pandemie habe das gezeigt. „Griechenland ist bereit, einen Beitrag zum ‚neuen Europa‘ zu leisten“, sagt Stournaras. „Wir glauben fest an eine stärkere Integration durch die Kapitalmarktunion, die Vollendung der Bankenunion und die Umsetzung gemeinsamer Investitionsprojekte zur Verteidigungsfähigkeit und zur Anpassung an den Klimawandel.“