Ομιλία Μανώλη Ι. Παπαγρηγοράκη στα εγκαίνια της έκθεσης «Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν» στο Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος
25/02/2020 - Ομιλίες
Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας το ταξίδι της επιστημονικής μου έρευνας, και πως αυτή η διαδρομή ολοκληρώθηκε με την ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδος.
Ναύπλιο 1980, αντικρίζω στο μουσείο τον βασιλιά της Ασίνης και είναι το δυνατό ερέθισμα για αυτή μου την ενασχόληση.
Το επάγγελμα μου είναι ορθοδοντικός, και όπως αντιλαμβάνεστε χρησιμοποιώ τα χέρια μου για να δημιουργήσω ένα αρμονικό αποτέλεσμα.
Είχα πάντα μια ιδιαίτερη αγάπη στις τέχνες, στην ζωγραφική, στην γλυπτική, και στο σχέδιο.
Τα χέρια των ανθρώπων, τα χέρια μας, μπορούν να δημιουργήσουν ξεχωριστά πράγματα, αν σε αυτό που κάνουμε βάζουμε όλη μας την καρδιά! Στην πορεία των χρόνων ανακάλυψα το πάθος που είχα για την αρχαία ελληνική ιστορία, γοητευμένος από το χρυσό αιώνα και τα επιβλητικά έργα των αρχαίων Ελλήνων.
Όταν βρέθηκα στο Πανεπιστήμιο του Bergen της Νορβηγίας, τις σκοτεινές νύχτες του χειμώνα, μελετούσα τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των Αρχαιοελλήνων συγκρίνοντάς τα με τα κρανία των Νεοελλήνων σε ένα φάσμα 4.000 χιλιάδων χρόνων.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, η αγάπη μου για την αρχαιολογία αναπτύχθηκε και μεγάλωσε όταν ασχολήθηκα με το Μεταπτυχιακό Τμήμα της Μουσειολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ενθουσιασμένος από τον πλούτο, την αστείρευτη γνώση και το φως του Ελληνικού Πολιτισμού και μετά από μελέτη και έρευνα χρόνων, μαζί με την επιστημονική μου ομάδα, που αποτελείται από περίπου 30 επιστήμονες, ολοκληρώσαμε την ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδος.
Η μικρή εντεκάχρονη Αθηναία βρέθηκε το 1994 σε έναν ομαδικό τάφο στον Κεραμεικό, με αφορμή τα έργα για την κατασκευή του Μετρό.
Το κρανίο της βρέθηκε σε εξαιρετικά καλή κατάσταση, διατηρώντας τη μόνιμη και μέρος της νεογιλής οδοντοφυΐας.
Στον τάφο που βρέθηκε η μικρή Αθηναία υπολογίζεται ότι είχαν ταφεί περίπου 150 άτομα (άνδρες, γυναίκες και παιδιά).
Τα ευρήματα της άτακτης ομαδικής ταφής οδήγησαν τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για θύματα του Μεγάλου Λοιμού που έπληξε την Αθήνα το 430 π.Χ.
Αποφασίσαμε με την ομάδα μου τη μελέτη του συγκεκριμένου σκελετικού υλικού με σύγχρονες εργαστηριακές μεθόδους ανάλυσης DNA, και έτσι μπορέσαμε να εντοπίσουμε το θανατηφόρο αιτιολογικό παράγοντα του Λοιμού των Αθηνών.
Η ερευνητική μου ομάδα χρησιμοποίησε ως υλικό μελέτης τον πολφό τριών δοντιών, από τρείς τυχαία επιλεγμένους νεκρούς, όπου βρέθηκαν ίχνη από τον μικροβιακό παράγοντα Salmonella enterica Typhi, που προκαλεί τον τυφοειδή πυρετό.
Έτσι άδικα χάθηκε και η μικρούλα Μύρτις.
Η πρώτη της παρουσίαση έγινε τον Απρίλιο του 2010, στο Μουσείο Ακροπόλεως, και εδώ θέλω να σας εκμυστηρευθώ, πως όταν την πρωτοαντίκρισα ένοιωσα ένα σκίρτημα στην ψυχή μου…
Ήταν κάτι πρωτόγνωρο και συγκινητικό ταυτόχρονα. 2500 χιλιάδες χρόνια μετά, το εντεκάχρονο κοριτσάκι είναι μπροστά μου!!! Νοιώθοντας ότι μου χαμογελά και θέλει να μου μιλήσει…
Χιλιάδες σκέψεις κυρίευσαν την καρδιά και το μυαλό μου!!!
Ένα παιδί που δεν πρόλαβε να χαρεί, να παίξει ανέμελα με τους φίλους του, ένα παιδί που δεν πρόλαβε να ονειρευτεί, να αγαπήσει, να ζήσει… Γιατί σε κανένα παιδί δεν του πρέπει ο πόλεμος… αλλά η ζωή!
Άπλωσα λοιπόν το χέρι μου στην μικρή μου κόρη για να κάνουμε το δεύτερο περίπατό της στον κόσμο ταξιδεύοντας μαζί σε μουσεία και σε σχολεία.
Η Μύρτις αποκτά φίλους και δέχεται το θαυμασμό των μικρών και μεγάλων.
Ταξιδεύει σε μέρη που ονειρευόταν.
Γίνεται Φίλη της Χιλιετίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και συνεργάτιδά του, στέλνοντας ένα πανανθρώπινο ηχηρό μήνυμα στους ηγέτες του κόσμου για την καταπολέμηση της φτώχειας και την πρόληψη ασθενειών. Εμπνέει καλλιτέχνες, ζωγράφους και γλύπτες χαρίζοντάς της τα έργα τους.
Ονειρεύεται ένα μουσείο για το παιδί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Συγκινεί μικρούς και μεγάλους.
Όμως μιλά στην ψυχή των παιδιών ως παιδί και η ίδια.
Συγγραφείς και ποιητές γράφουνε όμορφες ιστορίες για την μικρή Αθηναία.
Είναι χαρούμενη γιατί στα σχολεία της Α’ Γυμνασίου της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας οι μαθητές διαβάζουν την ιστορία της και την αναβίωσή της!
Είναι υπερήφανη γατί τα Ελληνικά Ταχυδρομεία εξέδωσαν συλλεκτικό γραμματόσημο με το πρόσωπο της και ένα σπανιότατο λεύκωμα και σήμερα βρίσκεται στις συλλογές των μικρών και μεγάλων φιλοτελιστών όλου του κόσμου!
Είναι επίσης υπερήφανη και ενθουσιασμένη, γιατί το Υπουργείο Οικονομικών, σε συνεργασία με την Τράπεζα Ελλάδος και το Νομισματοκοπείο αποφάσισαν να εκδώσουν συλλεκτικό νόμισμα. Να ευχαριστήσω τον πρώην αναπληρωτή υπουργό οικονομικών κύριο Γιώργο Χουλιαράκη που αμέσως ανταποκρίθηκε στην πρότασή μου με μεγάλη θέρμη.
Να ευχαριστήσω τον Υφυπουργό Οικονομικών κύριο Θεόδωρο Σκυλακάκη που την υποστήριξε και την ολοκλήρωσε και φυσικά ευχαριστώ τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, τον κύριο Γιάννη Στουρνάρα, που με σεβασμό και ενδιαφέρον για την ιστορία και την τέχνη αγκάλιασε την επιστημονική μου δουλειά και έγινε θερμός αποδέκτης προτάσεων και δράσεων με πολιτιστικό και εκπαιδευτικό περιεχόμενο!
Επίσης ευχαριστώ τον Υποδιευθυντή του Νομισματοκοπείου κύριο Μάρκο Κονταξόπουλο που με την ευγένεια και το χαμόγελό του άγγιξε το επιστημονικό μου έργο.
Θερμές ευχαριστίες στον προϊστάμενο του Μουσείου της Τράπεζας της Ελλάδος κύριο Μάνο Κορδάκη που ως ξεχωριστός οικοδεσπότης φιλοξενεί με αγάπη και ευαισθησία τη Μικρή Αθηναία Μύρτιδα!
Επίσης ευχαριστώ τον ταλαντούχο και πολυβραβευμένο χαράκτη και γλύπτη κύριο Γιώργο Σταματόπουλο που αποτύπωσε τη μορφή της Μύρτιδος με αξιοθαύμαστο τρόπο στο νόμισμα!
Εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς όλους τους συνεργάτες της ομάδας μου και όλους όσοι στάθηκαν δίπλα μου σε αυτή μου τη διαδρομή, και μου προσέφεραν απλόχερα και με περίσσευμα καρδιάς τον πλούτο τους!
Ο άνθρωπος είναι η απάντηση όποια και αν είναι η ερώτηση!
Τελειώνοντας την ομιλία μου θα ήθελα να σας διαβάσω το γράμμα ενός παιδιού προς στη μικρή Αθηναία Μύρτιδα, γιατί τα μικρά παιδιά είναι μια χρυσοφόρος φλέβα συναισθημάτων και αληθινής αγάπης!
«Μύρτις, μοιάζεις με αληθινό κορίτσι και έχεις κερδίσει τους αιώνες! Τα μάτια σου λάμπουν, δεν έχουνε δει πόλεμο, θα ήθελα να σε έχω φίλη, θα ήμουν πολύ χαρούμενη αν ήσουνα μαζί μας, δεν διαφέρουμε καθόλου. Θέλω να ξέρεις ότι είσαι μέσα στην καρδιά μου».