Χαιρετισμός του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα στην εκδήλωση με αφορμή την έκδοση του αναμνηστικού νομίσματος κυκλοφορίας 2 ευρώ με θέμα «150 χρόνια από τη γέννηση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή»
28/11/2023 - Ομιλίες
Κύριε πρώην Πρωθυπουργέ, αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι, κυρίες και κύριοι.
Με μεγάλη χαρά σας υποδέχομαι σήμερα στην Τράπεζα της Ελλάδος για να τιμήσουμε έναν από τους μεγαλύτερους Έλληνες μαθηματικούς όλων των εποχών, τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή.
Έναν ευπατρίδη επιστήμονα, ο οποίος κατέκτησε τη γενική αναγνώριση για την επιστημονική του ιδιοφυία, αλλά και για τις ανθρώπινες αρετές του. Έναν μεγάλο Έλληνα, γόνο επιφανούς οικογένειας με καταγωγή από το χωριό Μπόσνα της Αδριανούπολης, ο οποίος διακόνησε την επιστήμη του στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Γερμανίας και της Αμερικής, αλλά δεν ξέχασε ποτέ την πατρίδα του, ανταποκρινόμενος στις προσκλήσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου για να συμβάλει στην οργάνωση και τη λειτουργία των ανωτάτων σχολών της Ελλάδας. Έναν συνομιλητή του μεγάλου Αϊνστάιν και συνοδοιπόρο των μεγαλύτερων μαθηματικών του 20ού αιώνα, Ντάβιντ Χίλμπερτ, Φέλιξ Κλάιν και Χέρμαν Μινκόβσκι, αλλά και του θεμελιωτή της κβαντικής θεωρίας Μαξ Πλανκ.
Την αφορμή για τη σημερινή εκδήλωση μας τη δίνει η έκδοση του αναμνηστικού νομίσματος κυκλοφορίας των δύο ευρώ για τη συμπλήρωση 150 ετών από τη γέννηση του Καραθεοδωρή. Μια έκδοση που εντάσσεται στο πλαίσιο του Νομισματικού Προγράμματος του 2023, που υλοποιούμε σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών.
Κάθε χρόνο το Νομισματικό Πρόγραμμα τιμά επιφανείς προσωπικότητες και αναδεικνύει σημαντικές επετείους, με την κυκλοφορία νομισμάτων περιορισμένης κοπής και με ιδιαίτερη συλλεκτική αξία. Η θεματολογία του προγράμματος προέρχεται από την πολιτιστική μας κληρονομιά και το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας, χωρίς να παραλείπουμε ιστορικές επετείους και προσωπικότητες, όπως ο Καραθεοδωρή.
Το 2023 έχουμε τη χαρά να τιμήσουμε την ανυπέρβλητη Μαρία Κάλλας για τα 100 χρόνια από τη γέννησή της (στις 2 Δεκεμβρίου), τον Αντώνη Σαμαράκη για τα 20 χρόνια από το θάνατό του, τη συμπλήρωση 200 ετών από τη Μάχη του Καρπενησίου και το θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, την επέτειο των 50 ετών από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ενώ συνεχίζουμε τη σειρά με τους Φιλέλληνες, αποδίδοντας φέτος φόρο τιμής στον Γερμανό στρατιωτικό Κάρολο Νόρμαν, ο οποίος πολέμησε για την Ελληνική Επανάσταση και τραυματίστηκε θανάσιμα στη Μάχη του Πέτα το 1822.
Το Νομισματικό Πρόγραμμα υλοποιείται, όπως προανάφερα, με το Υπουργείο Οικονομικών, την ηγεσία και τα στελέχη του οποίου ευχαριστώ για την εξαιρετική συνεργασία που έχουμε κάθε χρόνο. Θα ήθελα εδώ να κάνω μια ιδιαίτερη μνεία στους ανθρώπους του Ιδρύματος Εκτύπωσης Τραπεζογραμματίων και Αξιών (ΙΕΤΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος, του γνωστού μας Νομισματοκοπείου, που έχουν την ευθύνη για το σχεδιασμό και την παραγωγή των νομισμάτων. Τους βραβευμένους διεθνώς γλύπτες, ζωγράφους και γραφίστες μας, οι οποίοι στη μικρή επιφάνεια των δύο όψεων κάθε νομίσματος, μεταφέρουν αριστοτεχνικά στο σχέδιό τους μια ιδέα ή ένα στοιχείο μιας προσωπικότητας. Τους εξειδικευμένους και έμπειρους τεχνικούς του Νομισματοκοπείου, οι οποίοι φροντίζουν ώστε το καλλιτεχνικό δημιούργημα να παραχθεί μαζικά και να μετατραπεί σε ένα άρτιο και εμπορεύσιμο προϊόν. Δεν πρέπει να ξεχάσω τα στελέχη του Τμήματος Εκδόσεων και Μεταφράσεων που ευθύνονται για την ορθή τεκμηρίωση και μετάφραση των κειμένων που συνοδεύουν την έκδοση κάθε νομίσματος, ούτε βεβαίως τη Διεύθυνση Χρηματικού της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία φροντίζει για την απρόσκοπτη διάθεση των νομισμάτων στο κοινό.
Αν και ως ακαδημαϊκός οικονομολόγος που έχω σπουδάσει μαθηματικά οικονομικά και οικονομική θεωρία γνωρίζω ορισμένα στοιχεία από το έργο του λαμπρού επιστήμονα που τιμούμε απόψε, δεν είμαι ειδικός για να σας μιλήσω με λεπτομέρειες. Γι’ αυτό θα σας μιλήσουν οι τρεις εκλεκτοί καθηγητές, τους οποίους ευχαριστώ ιδιαιτέρως για την παρουσία και τη συμμετοχή τους στη σημερινή εκδήλωση. Δεν μπορώ όμως να μην σταθώ στο εύρος του ερευνητικού έργου του Καραθεοδωρή, που καλύπτει πολλές περιοχές της μαθηματικής επιστήμης, αλλά και της θεωρητικής φυσικής, στην αναγνώριση από τους συναδέλφους και τους μαθητές του όσο βρισκόταν εν ζωή, αλλά και μεταγενέστερα, καθώς και στην αγάπη για την πατρίδα του, που εκδηλώθηκε επανειλημμένως με την ανιδιοτελή προσφορά του κάθε φορά που αυτό του ζητείτο.
Αν και σπούδασε Μηχανικός στις Βρυξέλλες, όπου ζούσε με την οικογένειά του, καθώς ο πατέρας του ήταν πρεσβευτής της Υψηλής Πύλης στο Βέλγιο, ο Καραθεοδωρή αποφάσισε να αλλάξει γνωστικό πεδίο, ενώ βρισκόταν στην Αίγυπτο για τα μεγάλα αρδευτικά έργα του Νείλου εκείνης της εποχής, στο Ασουάν και το Ασιούτ. Παρασυρμένος από τις μετρήσεις που έκανε στην πυραμίδα του Χέοπος αποφάσισε ότι η καριέρα του μηχανικού δεν ήταν γι’ αυτόν και, λίγο πριν κλείσει τα 30, είχε ολοκληρώσει τις μαθηματικές σπουδές του στη Γερμανία, όπου το 1904 παρουσίασε τη διδακτορική του διατριβή και ένα χρόνο αργότερα αναγορεύθηκε υφηγητής. Ακολούθησε μία λαμπρή πορεία στα σημαντικότερα γερμανικά πανεπιστήμια της εποχής (Βερολίνο, Μπρέσλαου, Γκέτινγκεν, Αννόβερο), με επιστέγασμα την εκλογή του στην Πρωσική Ακαδημία Επιστημών, όπου κατά την επίσημη υποδοχή του τον προσφώνησε ο Μαξ Πλανκ.
Τα άφησε όμως πίσω όλα αυτά το 1920 για να ανταποκριθεί στην πρόσκληση του Βενιζέλου να οργανώσει το Πανεπιστήμιο της Σμύρνης. Έργο που ολοκλήρωσε με επιτυχία, αλλά δυστυχώς οι τραγικές εξελίξεις δεν επέτρεψαν την υλοποίησή του. Δίδαξε κατόπιν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Μετσόβιο, στη συνέχεια εξελέγη καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του, και ήταν από τα πρώτα μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, με την ίδρυση της το 1926. Επανήλθε στην Ελλάδα το 1930, πάλι με πρόσκληση του Βενιζέλου, για να συμβάλει στη μεταρρύθμιση και τη βελτίωση της λειτουργίας των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Καραθεοδωρή πίστευε ακράδαντα πως είχε υποχρέωση να θέσει όλες τις δυνάμεις του στην υπηρεσία της Ελλάδας και το προσπάθησε αυτό όσο περνούσε από το χέρι του. Ανήκει σε εκείνη την κατηγορία των Ελλήνων της διασποράς που διακρίνονται για την υψηλή αίσθηση του καθήκοντος προς την πατρίδα τους και κάνουν ό,τι μπορούν για να τη βοηθήσουν. Με το έργο και το βίο του αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα για όλους εμάς και για τις επόμενες γενεές. Είθε το παράδειγμά του να εμπνεύσει τους νεότερους και τους ερευνητές για να ακολουθήσουν το δρόμο του του και να συνεισφέρουν στην επιστημονική κοινότητα και στη χώρα μας με τον δικό του μοναδικό τρόπο.
Σας ευχαριστώ όλους για την παρουσία σας.