Ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα στην τιμητική εκδήλωση του ΣΕΒ για τον Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο
19/12/2023 - Ομιλίες
Ο Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος ήταν μια εμβληματική προσωπικότητα. Άνθρωπος με ευρύτατη μόρφωση, αξίες και όραμα, τόσο για την πατρίδα του όσο και για την επιχείρηση, τον Τιτάνα, που διηύθυνε. Οι λέξεις και φράσεις που μου έρχονται αυθορμήτως στη σκέψη μου όταν μιλώ για το Θεόδωρο: Ευπατρίδης. Ο άνθρωπος που ήθελε να δώσει ηθική διάσταση στον καπιταλισμό. Αγγλιστί θα τον χαρακτήριζα: The acceptable face of capitalism.
Ανήκε στη γενιά των βιομηχάνων που δημιούργησαν αξίες, επιχειρηματικά πρότυπα και συμπεριφορές προς μίμηση. Είχε άποψη επεξεργασμένη, που ακόμη και όταν διαφωνούσες μαζί του δεν ήταν εύκολο να του αντιπαρατεθείς με επιχειρήματα. Είχε τετράγωνη και απλή σκέψη - έλεγε ότι η κρίση δημιουργήθηκε επειδή επί δεκαετίες δαπανούσαμε πολύ περισσότερα από όσα παρήγαμε, με το κράτος, και όχι μόνον, να πρωτοστατεί σε αυτή την ανισορροπία. Προσφιλής θεωρία του επίσης ήταν ότι η ελληνική κοινωνία εθίστηκε στην ιδέα ότι έχει δικαιώματα αλλά όχι υποχρεώσεις.
Πίστευε ότι η Ελλάδα πρέπει να διαθέτει ανεξάρτητους θεσμούς ιδιωτικής πρωτοβουλίας και κοινωνίας των πολιτών, καθώς και ότι το σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας πρέπει να τους συμπεριλαμβάνει όλους και να μην περιορίζεται στο στενό πλαίσιο μιας οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ελίτ. Χαρακτηριστικά έλεγε: «Αυτό που δεν πρέπει να συμβαίνει ποτέ είναι να σηκώνουμε τα χέρια και να λέμε: Μα εγώ τι μπορώ να κάνω για τη χώρα; Αυτό αποκλείεται! Οφείλουμε όλοι, όπου μπορούμε, να δίνουμε το παράδειγμα της προσπάθειας. Κυρίως να μην επιζητούμε εγγυήσεις επιτυχίας για την ανάληψη πρωτοβουλίας. Ο αγρότης, όταν οργώνει το χωράφι του και σπέρνει, έχει καμιά εγγύηση ότι ο σπόρος θα καρποφορήσει; Ε, λοιπόν, έχουμε όλοι χρέος σποράς σε αυτόν τον τόπο»!
Άνθρωπος χαμηλών τόνων, σπάνια έδινε συνεντεύξεις, αλλά ήταν παρών διά των έργων του σε πολλά επίπεδα της ελληνικής κοινωνίας: εκτός από την επιχειρηματική δράση του, υπήρξε μεταξύ άλλων πρόεδρος του ΣΕΒ, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), ιδρυτικό μέλος και πρώην πρόεδρος της Κίνησης Πολιτών για μια Ανοικτή Κοινωνία, ιδρυτικό μέλος του Alba Graduate Business School.
Ο στενός συνεργάτης και φίλος του, ο φίλτατος Ραφαήλ Μωυσής είχε πει: «αν υπήρχαν 10 σαν και αυτόν θα ήταν πολύ αναβαθμισμένο σήμερα το κοινωνικό και οικονομικό τοπίο της Ελλάδας». Η φράση θα εθεωρείτο σίγουρα, σχεδόν για κάθε περίπτωση, ένα ακραία υπερβολικό σχήμα λόγου. Όταν όμως ο χαρακτηρισμός αναφέρεται στον Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο, η υπερβολή γίνεται χωρίς δυσκολία, μια αντικειμενική αξιολόγηση για το πρόσωπο και τη συμβολή του στην προκοπή της πατρίδας μας. Συμφωνώ απολύτως με αυτή τη διαπίστωση του Ραφαήλ Μωυσή και επαυξάνω!
Κατά το Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο, ήταν επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί ένα κέντρο επιστημονικής σκέψης και αξιόπιστης πληροφόρησης, το οποίο να μελετήσει και να εξηγήσει τις μεγάλες προκλήσεις και τα οφέλη για τη χώρα στις ιθύνουσες τάξεις και τα μέσα ενημέρωσης από το μεγάλο στοίχημα της εποχής, που ήταν η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Μαζί λοιπόν με τον Δημήτρη Μαρινόπουλο, δημιούργησαν τότε την πρώτη δεξαμενή ελεύθερης σκέψης στη χώρα, το ΙΟΒΕ, από τα γραφεία του οποίου πέρασαν υπό διάφορες ιδιότητες αλλά σημαδεύτηκαν όλοι από τον Παπαλεξόπουλο, δέκα Υπουργοί Οικονομικών, πέντε Διοικητές και Υποδιοικητές της Τράπεζας της Ελλάδος, αρκετοί πρόεδροι τραπεζών, δύο διοικητές της ΔΕΗ και πολλοί έγκριτοι επιχειρηματίες και ακαδημαϊκοί, της ταπεινότητάς μου συμπεριλαμβανομένης.
Ο αείμνηστος Οδυσσέας Κυριακόπουλος είχε πει για τον Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο: «Ευπατρίδης, ηγέτης του βιομηχανικού χώρου και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στη μεταπολίτευση. Ανέλαβε την ηγεσία του ΣΕΒ στην δύσκολη περίοδο της πρώτης σοσιαλιστικής διακυβέρνησης της χώρας και της ένταξής της στην ΕΟΚ. Αγωνίστηκε για την αναγκαία προετοιμασία της ελληνικής παραγωγής για να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εταιρειών. Ήταν υπόδειγμα επιχειρηματία. Οραματιστής αλλά και πηγή έμπνευσης για όλους μας που ακολουθήσαμε το παράδειγμά του. Συνιδρυτής και μεγάλος υποστηρικτής του ΙΟΒΕ και του ALBA».
Η έγκριτη δημοσιογράφος Μαργαρίτα Πουρνάρα, πρόσθεσε μια ακόμη διάσταση: Αυτή του πολιτισμού. Λέει συγκεκριμένα για το Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο: «Αυθεντικός φιλοευρωπαϊστής, με εξαιρετική καλλιέργεια και αγάπη για τον ελληνικό πολιτισμό, βοήθησε πολύ την Ελευσίνα και τον αρχαιολογικό χώρο της, ενώ συνέβαλε και στην αναστήλωση του ναού του Νεμείου Διός στη Νεμέα. Πίστευε βαθιά πως εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες πρέπει να βελτιωνόμαστε καθημερινά ως εθνικό χρέος έναντι της Ιστορίας.
Τον γνώριζα πολλά χρόνια, αλλά είχα την τιμή και τη χαρά να συνεργαστώ μαζί του όταν ήμουν γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ και εκείνος μέλος του διοικητικού συμβουλίου. Είχε ανεξάντλητη έμπνευση επί παντός επιστητού. Μου έδινε ιδέες για ερευνητικά σχέδια που προέκυπταν από την πολυετή εμπειρία του ως πραγματικός παραγωγός και τη βαθύτατη επιστημονική γνώση του. Κυρίως όμως ξεχώριζε για τη σεμνότητα, την ευγένεια, το χιούμορ και την κοινωνική του στάση. Η απουσία του είναι εντόνως αισθητή όλα αυτά τα χρόνια μετά το θάνατό του από την ελληνική οικονομία και κοινωνία.