Άρθρο του Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Θεόδωρου Μητράκου στην εφημερίδα «Η Εφημερίδα των Συντακτών»: “Οι προκλήσεις της τραπεζικής ένωσης”
25/01/2020 - Άρθρα & Συνεντεύξεις
Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών, αντλώντας διδάγματα από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-2008 και την κρίση δημόσιου χρέους στη ζώνη του ευρώ, υιοθέτησαν σημαντικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις με στόχο τη βελτίωση της οικονομικής διακυβέρνησης στην ΕΕ και ιδιαίτερα στη ζώνη του ευρώ. Μεταξύ των μεταρρυθμίσεων αυτών, η δημιουργία προσωρινού και, στη συνέχεια, μόνιμου μηχανισμού στήριξης για την άμεση αντιμετώπιση κρίσεων στα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και η δημιουργία Τραπεζικής Ένωσης με πυλώνες τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM), τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης (SRM) και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφάλισης Καταθέσεων (EDIS). Ειδικότερα, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός είναι το σύστημα κοινής τραπεζικής εποπτείας όλων των συστημικών τραπεζών στη ζώνη του ευρώ υπό την ευθύνη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), με σκοπό τη διαφύλαξη της σταθερότητας και της ευρωστίας του τραπεζικού τομέα. Ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης έχει ως σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εξυγίανσης των τραπεζών υπό πτώχευση, ελαχιστοποιώντας το κόστος για τους φορολογούμενους και για την πραγματική οικονομία. Ο τρίτος πυλώνας της τραπεζικής ένωσης, το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφάλισης Καταθέσεων, δυστυχώς, δεν έχει θεσπιστεί ακόμη.
Παρά την αξιόλογη θεσμική θωράκιση, τα διδάγματα από την περίοδο της κρίσης, αλλά και η πρόσφατη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας στην ευρωζώνη καταδεικνύουν την ανάγκη περαιτέρω εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης, με βάση τις θεμελιώδεις αρχές του σεβασμού προς τον άνθρωπο και της αλληλεγγύης.
Όσον αφορά τον χρηματοπιστωτικό τομέα, η ολοκλήρωση και των τριών πυλώνων της τραπεζικής ένωσης, θα συμβάλει σε έναν πιο διαφανή, ασφαλή και ενοποιημένο ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα, ενισχύοντας την ικανότητα των αρχών της ευρωζώνης να παρεμβαίνουν αποφασιστικά σε μελλοντικές κρίσεις. Η μεγαλύτερη πρόκληση στην κατεύθυνση αυτή είναι η ολοκλήρωση του τρίτου πυλώνα της τραπεζικής ένωσης, του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασφάλισης Καταθέσεων (EDIS). Η εμπειρία της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής κρίσης καταδεικνύει ότι η προστασία των καταθετών μέσω ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων συνιστά κεφαλαιώδες βήμα, καθώς η αμοιβαιοποίηση των κινδύνων θα αποκαταστήσει τις χρηματοοικονομικές ροές μεταξύ των κρατών-μελών, ενισχύοντας τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στο σύνολο της ζώνης του ευρώ. Κατά συνέπεια είναι επιτακτική ανάγκη η αναθέρμανση και επιτάχυνση των διαβουλεύσεων σχετικά με τη δημιουργία του ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων.
Τα οφέλη από μία ολοκληρωμένη τραπεζική ένωση θα ήταν ακόμη μεγαλύτερα με τη δημιουργία μιας πραγματικής Ένωσης Κεφαλαιαγορών, η οποία θα διευκόλυνε την πρόσβαση των επιχειρήσεων (ιδίως των μικρομεσαίων και των νεοφυών) στις αγορές κεφαλαίων, αλλά και την ενίσχυση των διασυνοριακών επενδύσεων. Εξάλλου, οι επενδύσεις αποτελούν βασική συνιστώσα της ανάπτυξης, με θετικές επιδράσεις στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Με αυτό τον τρόπο θα ενισχυθούν οι ενδοευρωπαϊκές χρηματοοικονομικές ροές και θα προωθηθεί ο επιμερισμός κινδύνων του ιδιωτικού τομέα στην ΕΕ.
Σημαντική συμβολή για την πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα έχει και η δρομολογούμενη μετεξέλιξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας σε ένα πλήρως ανεπτυγμένο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, που θα ενεργεί ως δανειστής έσχατης ανάγκης για τα κράτη-μέλη. Επίσης, η δημιουργία ενός κεντρικού μηχανισμού δημοσιονομικής σταθεροποίησης θα μπορούσε να προσφέρει πιο αποτελεσματική προστασία απέναντι σε ασύμμετρες διαταραχές που προκαλούνται από περιφερειακές αναταράξεις με απώτερο σκοπό τη δημιουργία μιας δημοσιονομικής ένωσης και την περαιτέρω εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Στην ίδια κατεύθυνση θα μπορούσε να συμβάλει και η σταδιακή εναρμόνιση της άμεσης φορολογίας και η έκδοση ενός ευρωπαϊκού ασφαλούς τίτλου που θα μπορούσε να ενισχύσει τους ισολογισμούς των τραπεζών και το διεθνή ρόλο του ευρώ.
Συνοψίζοντας, η πανευρωπαϊκή ασφάλιση καταθέσεων και η δημοσιονομική σύγκλιση αποτελούν σήμερα τα πιο κρίσιμα ορόσημα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με βάση τις κοινές αξίες των κρατών-μελών της ΕΕ για δημοκρατία, ισότητα, αλληλεγγύη και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.