Το θεσμικό πλαίσιο για την ανάκαμψη και την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων και επενδυτικών επιχειρήσεων, όπως το ορίζει η Οδηγία BRRD, εφοδιάζει τις αρχές με ένα εναρμονισμένο σύνολο εργαλείων για την παρέμβαση σε ένα ίδρυμα που τελεί σε κατάσταση αφερεγγυότητας ή επαπειλούμενης αφερεγγυότητας με σκοπό την επίτευξη των στόχων της εξυγίανσης.
Για τη λήψη των σχετικών αποφάσεων είναι αρμόδιες οι εθνικές αρχές εξυγίανσης, ενώ για την εφαρμογή μέτρων εξυγίανσης πρέπει να πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) το πιστωτικό ίδρυμα να βρίσκεται σε κατάσταση αφερεγγυότητας ή επαπειλούμενης αφερεγγυότητας,
β) να μην υπάρχει εύλογη προοπτική ότι εναλλακτικά μέτρα προερχόμενα από τον ιδιωτικό τομέα ή εποπτικές ενέργειες θα αποτρέψουν την αφερεγγυότητα του ιδρύματος σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα,
γ) η ενέργεια εξυγίανσης να είναι αναγκαία για λόγους δημοσίου συμφέροντος.
Τα εργαλεία που διαθέτουν οι εθνικές αρχές εξυγίανσης επιλέγονται και εφαρμόζονται κατά περίπτωση, με γνώμονα την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των στόχων της εξυγίανσης.
Εργαλεία εθνικών αρχών εξυγίανσης
Εντολή μεταβίβασης (sale of business tool)
Πρόκειται για τη μεταβίβαση σε έναν αγοραστή (που δεν είναι μεταβατικό ίδρυμα) μετοχών ή άλλων τίτλων ιδιοκτησίας που έχουν εκδοθεί από το υπό εξυγίανση ίδρυμα ή ορισμένων ή και όλων των περιουσιακών στοιχείων του υπό εξυγίανση ιδρύματος. Αυτός που αποκτά το πιστωτικό ίδρυμα πρέπει να διαθέτει την αναγκαία άδεια λειτουργίας ώστε να ασκήσει τις επιχειρηματικές δραστηριότητες που αναλαμβάνει με την εντολή μεταβίβασης.
Εργαλείο μεταβατικού ιδρύματος (bridge institution tool)
Αφού συσταθεί μεταβατικό ίδρυμα, η αρχή εξυγίανσης μεταβιβάζει σε αυτό ορισμένα ή και όλα τα περιουσιακά στοιχεία, μετοχές ή άλλους τίτλους ιδιοκτησίας που έχουν εκδοθεί από τα υπό εξυγίανση ιδρύματα. Το μεταβατικό ίδρυμα αποτελεί νομικό πρόσωπο, λαμβάνει την αναγκαία άδεια για να ασκεί τις δραστηριότητες και να παρέχει τις υπηρεσίες που του μεταβιβάζονται κατά τις διαδικασίες εξυγίανσης, και πληροί τις σχετικές εποπτικές απαιτήσεις. Η σύστασή του όμως έχει πεπερασμένο χρονικό ορίζοντα, που δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δύο έτη, διάστημα το οποίο μπορεί και να παραταθεί υπό προϋποθέσεις.
Εργαλείο διαχωρισμού περιουσιακών στοιχείων (asset separation tool)
Πρόκειται για τη μεταβίβαση, σε μία ή περισσότερες εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, των απαιτήσεων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων ενός υπό εξυγίανση ιδρύματος ή ενός μεταβατικού ιδρύματος, μετά από σχετική απόφαση της αρχής εξυγίανσης. Σημειώνεται ότι η εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων είναι νομικό πρόσωπο το οποίο ανήκει εξ' ολοκλήρου ή εν μέρει σε μία ή περισσότερες αρχές, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται το Ταμείο Εξυγίανσης ή η αρχή εξυγίανσης. Επίσης, ελέγχεται από την αρχή εξυγίανσης και έχει συσταθεί με σκοπό να λάβει ορισμένα ή και όλα τα περιουσιακά στοιχεία των υπό εξυγίανση ή μεταβατικών ιδρυμάτων.
Οι εταιρείες αυτές διαχειρίζονται τα περιουσιακά στοιχεία που τους μεταβιβάζονται, με γνώμονα τη μεγιστοποίηση της αξίας τους, έως την πώληση ή την οργανωμένη ρευστοποίησή τους.
Αναδιάρθρωση παθητικού (bail-in tool)
Περιλαμβάνει την απομείωση ή τη μετατροπή των υποχρεώσεων ενός ιδρύματος σε μετοχικό κεφάλαιο, μετά από σχετική απόφαση της αρχής εξυγίανσης. Το συγκεκριμένο εργαλείο εξυγίανσης μπορεί να εφαρμοστεί για την ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης του ιδρύματος. Έτσι διασφαλίζεται η συμμόρφωσή του με τις προϋποθέσεις της άδειας λειτουργίας του και η συνέχιση των δραστηριοτήτων του, όταν με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ιδρύματος.
Επιπρόσθετα, η αρχή εξυγίανσης μπορεί να εφαρμόζει την αναδιάρθρωση παθητικού σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα εργαλεία εξυγίανσης. Στόχος είναι η μετατροπή των υποχρεώσεων σε μετοχικό κεφάλαιο ή η μείωση της ονομαστικής αξίας των πιστωτικών τίτλων του υπό εξυγίανση ιδρύματος που μεταβιβάζονται σε αγοραστή, μεταβατικό ίδρυμα ή εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων.
Η Τράπεζα της Ελλάδος, με σκοπό τη βελτίωση του επιπέδου διαφάνειας και σε ανταπόκριση στις Κατευθυντήριες Γραμμές της ΕΑΤ EBA/GL/2023/01, παραθέτει εδώ τον μηχανισμό, στις γενικές του αρχές, με βάση τον οποίο πραγματοποιείται η απομείωση ή μετατροπή των σχετικών κεφαλαιακών μέσων και επιλέξιμων υποχρεώσεων και η αναδιάρθρωση παθητικού.