Γιατί είναι απαραίτητο το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού;
Σε ομαλές οικονομικές περιόδους η ΕΚΤ επηρεάζει τις γενικές συνθήκες χρηματοδότησης και, τελικά, τις μακροοικονομικές εξελίξεις και τον πληθωρισμό καθορίζοντας τα βραχυπρόθεσμα βασικά επιτόκια. Ωστόσο, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, τα βασικά επιτόκια πλησίασαν το επίπεδο που είναι στην πράξη το ελάχιστο δυνατό (effective lower bound) – το σημείο στο οποίο τυχόν περαιτέρω μείωση θα ασκούσε ελάχιστη ή μηδενική επίδραση. Γι’ αυτό, η ΕΚΤ έχει λάβει άλλα μέτρα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι που συνδέονται με μια υπέρμετρα παρατεταμένη περίοδο χαμηλού πληθωρισμού και να επανέλθει ο πληθωρισμός στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα, δηλαδή σε επίπεδο συμβατό με τον ορισμό του Διοικητικού Συμβουλίου για τη σταθερότητα των τιμών. Το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού είναι ένα από τα μέσα που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ για την επίτευξη αυτού του στόχου. Οι καθαρές αγορές στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος έληξαν τον Δεκέμβριο του 2018, το πρόγραμμα όμως βρίσκεται σε εξέλιξη καθώς επανεπενδύονται στο ακέραιο τα ποσά από την εξόφληση των αποκτηθέντων τίτλων κατά τη λήξη τους.
Πώς λειτουργεί το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού;
Στο πλαίσιο του διευρυμένου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού, η ΕΚΤ πραγματοποίησε αγορές διάφορων στοιχείων ενεργητικού, τα οποία περιλάμβαναν κρατικά ομόλογα, τίτλους που εκδίδονται από ευρωπαϊκούς υπερεθνικούς οργανισμούς, εταιρικά ομόλογα, τιτλοποιημένες απαιτήσεις και καλυμμένα ομόλογα, ύψους από 15 έως 80 δισεκ. ευρώ μηνιαίως. Αυτές οι αγορές επηρεάζουν τις γενικότερες συνθήκες χρηματοδότησης και, τελικά, την οικονομική ανάπτυξη και τον πληθωρισμό, κυρίως με τους τρεις ακόλουθους τρόπους.
Άμεση μετακύλιση
Όταν η ΕΚΤ αγοράζει στοιχεία ενεργητικού του ιδιωτικού τομέα, όπως τιτλοποιημένες απαιτήσεις και καλυμμένα ομόλογα, που συνδέονται με τραπεζικά δάνεια προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην πραγματική οικονομία, η αυξημένη ζήτηση για τα εν λόγω στοιχεία ωθεί την τιμή τους προς τα πάνω. Αυτό ενθαρρύνει τις τράπεζες να χορηγούν περισσότερα δάνεια, τα οποία μπορούν στη συνέχεια οι ίδιες να χρησιμοποιούν για να εκδίδουν και να πωλούν περισσότερες τιτλοποιημένες απαιτήσεις ή καλυμμένα ομόλογα. Η αυξημένη προσφορά δανείων οδηγεί συνήθως σε μείωση των τραπεζικών επιτοκίων χορηγήσεων για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, με αποτέλεσμα να βελτιώνονται οι γενικότερες συνθήκες χρηματοδότησης.
Αναδιάρθρωση χαρτοφυλακίων
Η ΕΚΤ έχει αγοράσει στοιχεία ενεργητικού του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα από επενδυτές όπως ταμεία συντάξεων, τράπεζες και νοικοκυριά. Αυτοί οι επενδυτές έχουν την επιλογή να επενδύσουν σε άλλα στοιχεία ενεργητικού τα κεφάλαια που λαμβάνουν έναντι των στοιχείων ενεργητικού που πωλούν στην ΕΚΤ. Αυξάνοντας τη ζήτηση για στοιχεία ενεργητικού γενικότερα, αυτός ο μηχανισμός αναδιάρθρωσης χαρτοφυλακίων ωθεί τις τιμές προς τα πάνω και τις αποδόσεις προς τα κάτω, ακόμη και για στοιχεία τα οποία δεν εμπίπτουν στο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους (του επιτοκίου της αγοράς) για τις επιχειρήσεις που προσπαθούν να αντλήσουν χρηματοδότηση από τις κεφαλαιαγορές. Ταυτόχρονα, η συμπίεση των αποδόσεων των τίτλων ενθαρρύνει τις τράπεζες να χορηγούν δάνεια σε επιχειρήσεις ή νοικοκυριά. Η αυξημένη προσφορά τραπεζικών χορηγήσεων στην πραγματική οικονομία μειώνει συνήθως το κόστος δανεισμού για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Αν, από την άλλη πλευρά, οι επενδυτές χρησιμοποιήσουν τα επιπλέον κεφάλαια για να αγοράσουν στοιχεία ενεργητικού με υψηλότερες αποδόσεις εκτός της ζώνης του ευρώ, ενδέχεται επίσης να επέλθει μείωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ, γεγονός το οποίο συνήθως ασκεί ανοδική πίεση στον πληθωρισμό.
Τόσο η άμεση μετακύλιση όσο και η αναδιάρθρωση των χαρτοφυλακίων βελτιώνουν τις γενικότερες συνθήκες χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά στη ζώνη του ευρώ. Μειώνοντας το κόστος χρηματοδότησης, οι αγορές στοιχείων ενεργητικού μπορούν να τονώσουν τις επενδύσεις και την κατανάλωση. Η πιο δυναμική ζήτηση τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τους καταναλωτές θα συμβάλει τελικά στην επαναφορά του πληθωρισμού σε ρυθμό 2% μεσοπρόθεσμα.
Παροχή ενδείξεων
Τέλος, οι αγορές στοιχείων ενεργητικού παρέχουν ενδείξεις στην αγορά ότι η κεντρική τράπεζα θα διατηρήσει τα βασικά επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Αυτή η παροχή ενδείξεων μειώνει τη μεταβλητότητα και την αβεβαιότητα στην αγορά όσον αφορά τη μελλοντική εξέλιξη των επιτοκίων. Αυτό είναι σημαντικό επειδή λειτουργεί ως γνώμονας για τη λήψη διαφόρων επενδυτικών αποφάσεων. Τα επιτόκια των μακροπρόθεσμων δανείων, για παράδειγμα, θα παραμείνουν χαμηλότερα καθώς οι τράπεζες αναμένουν παρατεταμένη περίοδο χαμηλών επιτοκίων.
Με το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού η ΕΚΤ υπογραμμίζει τη δέσμευσή της να εκπληρώνει την εντολή η οποία της έχει ανατεθεί, χρησιμοποιώντας τους παραπάνω διαύλους για να αντιμετωπίσει ενεργά τους κινδύνους που συνδέονται με μια υπέρμετρα παρατεταμένη περίοδο χαμηλού πληθωρισμού. Με αυτόν τον τρόπο παρέχεται στους επενδυτές η διαβεβαίωση ότι ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί σε ρυθμό 2% μεσοπρόθεσμα – προϋπόθεση για διαρκή ανάπτυξη σε ένα περιβάλλον σταθερότητας των τιμών.
Πηγή: Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
Δημοσιεύθηκε: 22 Ιανουαρίου 2016
Επικαιροποιήθηκε: 25 Αυγούστου 2021
Η ανωτέρω παρουσίαση γίνεται για εκπαιδευτικούς σκοπούς.