Στις χρηματοπιστωτικές αγορές η περικοπή αποτίμησης αναφέρεται σε μια μείωση που εφαρμόζεται επί της αξίας ενός περιουσιακού στοιχείου. Η περικοπή αυτή εκφράζεται ως ποσοστό. Για παράδειγμα, ένα περιουσιακό στοιχείο – ας υποθέσουμε ένα συγκεκριμένο κρατικό ομόλογο – με αξία 1 εκατ. ευρώ επί της οποίας εφαρμόζεται περικοπή αποτίμησης 20% αντιμετωπίζεται σαν να είχε αξία μόνο 0,8 εκατ. ευρώ.
Πότε χρησιμοποιούνται οι περικοπές αποτίμησης;
Οι περικοπές αποτίμησης χρησιμοποιούνται, μεταξύ άλλων, όταν οι κεντρικές τράπεζες δανείζουν χρήματα στις εμπορικές τράπεζες. Σε ανταπόδοση για το δάνειο, και ως εγγύηση, η κεντρική τράπεζα ζητεί ορισμένη εξασφάλιση (μάθετε περισσότερα για τις εξασφαλίσεις). Ωστόσο, εφαρμόζει περικοπή αποτίμησης, δηλ. μια μείωση, επί της αξίας της παρεχόμενης εξασφάλισης. Με βάση το παραπάνω παράδειγμα, ένα περιουσιακό στοιχείο με εύλογη αγοραία τιμή 1 εκατ. ευρώ επί της οποίας εφαρμόζεται περικοπή αποτίμησης 20% θα είναι επαρκές για τη λήψη δανείου 0,8 εκατ. ευρώ.
Γιατί χρησιμοποιούνται οι περικοπές αποτίμησης;
Οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να είναι σίγουρες ότι θα πάρουν πίσω τα χρήματα που δανείζουν. Φυσικά, ο βασικός παράγοντας στον οποίο βασίζονται γι' αυτό είναι η συμφωνία που έχουν συνάψει με τον δανειολήπτη σχετικά με την αποπληρωμή. Αν όμως ο δανειολήπτης δεν αποπληρώσει το δάνειο, η κεντρική τράπεζα προβαίνει σε πώληση του περιουσιακού στοιχείου που έχει δοθεί ως εξασφάλιση. Για τον λόγο αυτόν, πρέπει να είναι σίγουρη ότι η τιμή της πώλησης θα μπορέσει να καλύψει το ποσό του δανείου. Όμως η αξία των περιουσιακών στοιχείων παρουσιάζει διακυμάνσεις και οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να χρειαστούν κάποιο χρονικό διάστημα προκειμένου να πωλήσουν συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία. Έτσι, η περικοπή αποτίμησης παρέχει κατά κάποιον τρόπο μια δικλείδα ασφαλείας όσον αφορά το ενδεχόμενο μείωσης της αξίας αλλά και τον χρόνο που μεσολαβεί μέχρι την πώληση του περιουσιακού στοιχείου.
Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια κατοικία αξίας 1 εκατ. ευρώ. Μπορεί η αξία της να είναι 1 εκατ. ευρώ σήμερα αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι τυχόν πώλησή της στο μέλλον θα αποφέρει όντως 1 εκατ. ευρώ. Μπορεί η κατοικία να έχει υποστεί ζημιές λόγω ακραίων καιρικών συνθηκών ή η περιοχή στην οποία βρίσκεται να έχει υποβαθμιστεί. Το Ευρωσύστημα, το οποίο αποτελείται από την ΕΚΤ και τις 19 εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ, δεν δέχεται βέβαια ακίνητα ως εξασφάλιση, αλλά με το ίδιο σκεπτικό αποφασίζει ποια περιουσιακά στοιχεία γίνονται δεκτά ως εξασφαλίσεις, όπως ομόλογα και άλλοι πιο βραχυπρόθεσμοι τίτλοι υψηλής ποιότητας. Και αυτά τα στοιχεία μπορούν, για διάφορους λόγους, να χάσουν την αξία τους. Γι' αυτό περιουσιακά στοιχεία με τρέχουσα αγοραία αξία 1 εκατ. ευρώ δεν αρκούν για τη λήψη ισόποσου δανείου.
Πώς ορίζεται το ύψος της περικοπής αποτίμησης;
Ο δανειστής πρέπει να εξετάσει το επίπεδο προστασίας που απαιτείται για την κάλυψη του κινδύνου να μην μπορέσει να πωλήσει το περιουσιακό στοιχείο στην τρέχουσα αξία του. Αυτό θα εξαρτηθεί από τους προαναφερόμενους παράγοντες, μεταξύ άλλων από τον βαθμό κινδύνου που παρουσιάζει το συγκεκριμένο είδος περιουσιακού στοιχείου, δηλ. πόσο μεταβλητή είναι η τιμή του, και από τη δυνατότητα ρευστοποίησής του, δηλ. πόσο εύκολο είναι να πωληθεί γρήγορα χωρίς μείωση της αξίας του. Για να επιστρέψουμε στο παράδειγμά μας, σε ένα παλαιό αρχοντικό (η ζήτηση για το οποίο είναι μικρή) σε μια περιοχή που είναι γνωστή για ακραίες καιρικές συνθήκες (άρα που παρουσιάζει κίνδυνο ζημιών) θα εφαρμοστεί μεγαλύτερη περικοπή αποτίμησης από ό,τι σε ένα νεόδμητο δυάρι στο κέντρο της πόλης. Κατά τον ίδιο τρόπο, στην περίπτωση των κεντρικών τραπεζών, τα κρατικά ομόλογα είναι συνήθως σχετικά ασφαλείς, ρευστές επενδύσεις στις οποίες εφαρμόζεται μικρότερη περικοπή αποτίμησης από ό,τι στα τραπεζικά δάνεια, τα οποία μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως εξασφάλιση και είναι συνήθως λιγότερο ρευστά.
Τι περικοπές αποτίμησης εφαρμόζει το Ευρωσύστημα;
Το Ευρωσύστημα αποφασίζει προσεκτικά τις περικοπές αποτίμησης που εφαρμόζει στις εξασφαλίσεις που κάνει δεκτές. Βεβαιώνεται πάντα ότι η περικοπή αποτίμησης είναι επαρκής και ανάλογη προς τον κίνδυνο ζημίας.
Όταν δέχεται μια εξασφάλιση, το Ευρωσύστημα δεν ευνοεί κάποιο συγκεκριμένο είδος περιουσιακού στοιχείου, από τη στιγμή που πληρούνται οι απαιτήσεις του. Ως εξασφάλιση για ένα δάνειο 1 εκατ. ευρώ ο δανειολήπτης μπορεί, για παράδειγμα, να παράσχει τραπεζικά δάνεια αξίας 1,7 εκατ. ευρώ με περικοπή αποτίμησης 40% ή κρατικά ομόλογα ύψους 1,06 εκατ. ευρώ με περικοπή αποτίμησης 5%, καθώς και τα δύο έχουν αξία εξασφάλισης λίγο παραπάνω από 1 εκατ. ευρώ. Σημασία έχει η συνολική αξία της εξασφάλισης, αφού ληφθούν υπόψη οι περικοπές αποτίμησης, να είναι ίση με το συνολικό ποσό του δανείου (ή και να το υπερβαίνει), είτε o δανειολήπτης παρέχει μεγαλύτερο ποσό περιουσιακών στοιχείων με υψηλότερες περικοπές αποτίμησης είτε μικρότερο ποσό περιουσιακών στοιχείων με χαμηλότερες περικοπές αποτίμησης.
Το Ευρωσύστημα έχει θεσπίσει αυστηρή διαδικασία διαχείρισης κινδύνου και η χρησιμοποίηση των περικοπών αποτίμησης είναι απλώς ένα από τα διάφορα μέτρα που εφαρμόζει προκειμένου να διασφαλίσει ότι δεν εκτίθεται σε άσκοπο κίνδυνο.
Η ΕΚΤ δημοσιεύει κατάλογο των περικοπών αποτίμησης που εφαρμόζει στις εξασφαλίσεις, ο οποίος αναθεωρείται σε ετήσια βάση.
Πηγή: Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
Δημοσιεύθηκε: 3 Νοεμβρίου 2016
Η ανωτέρω παρουσίαση γίνεται για εκπαιδευτικούς σκοπούς.