Άρθρο γνώμης στην εφημερίδα Handelsblatt του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα: Οικονομική ανάκαμψη και ποιότητα στοιχείων ενεργητικού την επαύριο της πανδημίας
02/02/2021 - Άρθρα & Συνεντεύξεις
Οι χρηματοπιστωτικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν στη ζώνη του ευρώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας οφείλονται κυρίως στα μέτρα νομισματικής πολιτικής που υιοθετήθηκαν. Αυτά τα μέτρα, μαζί με τις δημοσιονομικές πολιτικές στήριξης της οικονομίας, έχουν μετριάσει τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης. Επίσης, οι τράπεζες λειτουργούν σε ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον, ως αποτέλεσμα της σημαντικής χαλάρωσης των εποπτικών απαιτήσεων. Ωστόσο, με τη λήξη των μέτρων αναστολής πληρωμής δόσεων δανείων και τη σταδιακή άρση των δημόσιων προγραμμάτων στήριξης στη φάση της ανάκαμψης μετά την πανδημία, είναι πιθανόν να προκύψει ένας σημαντικός όγκος μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ). Δεδομένου ότι, σύμφωνα με τις προβλέψεις, αναμένεται συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η επιδείνωση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών φαίνεται αναπόφευκτη.
Η ΕΚΤ εκτιμά, σύμφωνα με ένα δυσμενές, αλλά ευλογοφανές σενάριο, ότι τα ΜΕΔ των τραπεζών της ζώνης του ευρώ είναι δυνατόν να ανέλθουν σε έως και 1,4 τρισεκ. ευρώ. Αυτές οι ζημίες λόγω πιστωτικού κινδύνου αναμένεται να συνδυαστούν με αδύναμη κερδοφορία στον τραπεζικό τομέα της ζώνης του ευρώ, λειτουργώντας περιοριστικά για το σχηματισμό προβλέψεων έναντι του πιστωτικού κινδύνου και την ταχεία αναγνώριση ζημιών. Με βάση την εμπειρία μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την ευρωπαϊκή κρίση δημόσιου χρέους, η ανεπαρκής κάλυψη των δανείων από προβλέψεις και οι περιορισμένες δυνατότητες εντός των τραπεζών για επιτυχή ρύθμιση των προβληματικών δανείων θα μπορούσαν να επιβραδύνουν τη διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους. Και τελικά αυτή η αλυσίδα γεγονότων θα μπορούσε να λειτουργήσει ανασχετικά στην πιστωτική επέκταση και να υπονομεύσει την οικονομική ανάκαμψη.
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020 οι τράπεζες της ευρωζώνης σχημάτισαν σημαντικά αυξημένες προβλέψεις για τον πιστωτικό κίνδυνο, οι οποίες ανήλθαν σε 0,76% επί του υπολοίπου των ενήμερων δανείων σε ετησιοποιημένη βάση. Ωστόσο, αυτό το ποσοστό είναι πιθανόν να υπολείπεται των πραγματικών συνολικών ζημιών. Επιπλέον, υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη παραγωγής αξιόπιστων και διαφανών χρηματοοικονομικών δεδομένων των τραπεζών, διατηρώντας παράλληλα ευνοϊκές προοπτικές για την πρωτογενή έκδοση ομολόγων στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές.
Στοιχεία από διάφορα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ με υψηλό δείκτη ΜΕΔ υποδηλώνουν ότι μια παρατεταμένη διαδικασία αναδιάρθρωσης των ΜΕΔ σε συνδυασμό με καθυστερήσεις στην υλοποίηση θεσμικών μεταρρυθμίσεων, π.χ. στον τομέα του πλαισίου αφερεγγυότητας και του πτωχευτικού δικαίου, θα μειώσει τα ποσοστά ανάκτησης των ΜΕΔ και τελικά θα απειλήσει τη βιωσιμότητα των συναφών δανειοληπτών, ιδίως στην περίπτωση των επιχειρήσεων. Συνεπώς, πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα από τις προηγούμενες κρίσεις και να αναλάβουμε ενέργειες που θα διευκολύνουν την εμπροσθοβαρή (frontloaded) αναγνώριση των ζημιών λόγω πιστωτικού κινδύνου, καθώς και την ταχεία εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών μέσω συστημικών λύσεων, όπως αυτές που περιλαμβάνονται στη σχετική ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 16ης Δεκεμβρίου 2020.
Δείτε το άρθρο όπως δημοσιεύεται στο δικτυακό τόπο της Handelsblatt.
‘Nach der Pandemie kommen die Kreditsorgen der Banken’
Yannis Stournaras, Präsident der griechischen Zentralbank
Die finanziellen Bedingungen im Euro-Raum wurden während der Pandemie hauptsächlich durch geldpolitische Maßnahmen bestimmt. Zusammen mit einer unterstützenden Fiskalpolitik haben sie die wirtschaftlichen Auswirkungen der Covid-19-Krise gemildert. Auch die Banken konnten in einem günstigeren Umfeld agieren, da die aufsichtsrechtlichen Anforderungen deutlich gelockert wurden.
Allerdings könnten das Ende der Sonderregeln für Insolvenzen und Risikovorsorge und der Abbau öffentlicher Unterstützungsprogramme in der Zeit nach der Coronakrise erhebliche Bestände an notleidenden Krediten offenlegen. Angesichts der prognostizierten Produktionsrückgänge in der gesamten Europäischen Union scheint eine Verschlechterung der Kreditqualität unausweichlich.
Die Europäische Zentralbank (EZB) schätzt, dass in einem ungünstigen, aber plausiblen Szenario die notleidenden Kredite der Banken im Euro-Raum einen Höchststand von 1,4 Billionen Euro erreichen könnten. Das wird voraussichtlich mit einer ohnehin schwachen Rentabilität des Bankensektors im Euro-Raum zusammenfallen, was die Risikovorsorge und die rasche Erfassung von Verlusten einschränken könnte.
In Anbetracht der Erfahrungen nach der globalen Finanzkrise und der europäischen Staatsschuldenkrise könnten eine zu geringe Risikovorsorge und fehlende Abwicklungskapazitäten innerhalb der Banken die Abwicklung privater Schulden verlangsamen. Letztendlich könnte das die Kreditexpansion vereiteln und die wirtschaftliche Erholung untergraben.
Die Banken im Euro-Raum haben die Risikovorsorge für Kredite im ersten Halbjahr 2020 deutlich erhöht, auf Jahresbasis hochgerechnet auf 0,76 Prozent der Kredite. Diese Vorsorge dürfte jedoch hinter dem tatsächlichen Gesamtkreditausfall zurückbleiben. Das unterstreicht die Dringlichkeit, verlässliche und transparente Finanzdaten zu erstellen.
Die Erfahrungen aus verschiedenen Mitgliedstaaten des Euro-Raums mit hohen Beständen an notleidenden Krediten haben uns gelehrt: Ein langwieriger Restrukturierungsprozess, der mit einer schleppenden Umsetzung von Reformen der Insolvenz- und Konkursregelungen einhergeht, kann zu höheren Kreditausfällen führen und letztlich die Lebensfähigkeit der zugrunde liegenden Schuldner gefährden, insbesondere der Unternehmen.
Die EU-Kommission hat solche Maßnahmen in ihrer einschlägigen Mitteilung vom 16. Dezember aufgelistet, die frühzeitige Verbuchung von Kreditverlusten und die rasche Bereinigung der Bankbilanzen durch systemische Lösungen erleichtern. Wir sollten die Lehren aus vergangenen Krisen ziehen und diese Maßnahmen tatsächlich ergreifen.