Συνέντευξη του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, στον Gerd Höhler (Handelsblatt)

20/03/2023 - Άρθρα & Συνεντεύξεις

«Πιο ανθεκτικές και πιο θωρακισμένες»

Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος δεν βλέπει κίνδυνο για τις ελληνικές τράπεζες

Η αναταραχή στον τραπεζικό τομέα πλήττει και τα ελληνικά ιδρύματα. Οι ελληνικές τράπεζες φαίνεται να είναι επαρκώς θωρακισμένες - αλλά έχουν μία σοβαρή αδυναμία. 

Μόλις πριν από λίγα χρόνια, στα μέσα του 2015, το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Σήμερα, οι εντάσεις στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα γεννούν εκ νέου ανησυχίες ότι τα ελληνικά ιδρύματα θα αντιμετωπίσουν και πάλι σοβαρά προβλήματα. Ωστόσο, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας δεν βλέπει τέτοιο κίνδυνο.

«Οι ελληνικές τράπεζες είναι πιο ανθεκτικές από ό,τι πριν από μερικά χρόνια και διαθέτουν μεγαλύτερα αποθέματα ασφαλείας για να απορροφήσουν τις επιπτώσεις μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης», δήλωσε ο κ. Στουρνάρας στην Handelsblatt. Οι τράπεζες έχουν σημειώσει «σημαντική πρόοδο στην εξυγίανση των ισολογισμών τους και διαθέτουν άφθονη ρευστότητα χάρη στην αύξηση των καταθέσεων, καθώς και στην πρόσβαση στις αγορές χονδρικής» τονίζει ο κ. Στουρνάρας.

Και προσθέτει: «Επίσης, επέστρεψαν στην κερδοφορία το 2022 και έχουν βελτιώσει την κεφαλαιακή τους επάρκεια σε επίπεδο πάνω από τις εποπτικές απαιτήσεις. Η έκθεσή τους είναι «σχεδόν μηδενική», σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα. Τα ιδρύματα επίσης δεν έχουν έκθεση σε πρόσθετα μέσα κεφαλαίου της Κατηγορίας 1 (Additional Tier 1) της Credit Suisse.

Πράγματι, τα τέσσερα συστημικά ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα έχουν ανακάμψει σε μεγάλο βαθμό από την κρίση της περιόδου 2010-2018. Έχουν μειώσει το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το οποίο είχε φθάσει σχεδόν στο 50% του συνόλου των δανείων το Μάρτιο του 2016, σε 8,7% στο τέλος Δεκεμβρίου του 2022, και οι καταθέσεις τους έχουν αυξηθεί κατά 30% την τελευταία τετραετία.

Σήμερα, το υπόλοιπο των δανείων ανέρχεται σε 123 δισεκ. ευρώ και αντικρίζεται με καταθέσεις ύψους 201,2 δισεκ. ευρώ. Οι εισροές από τον ευρωπαϊκό Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) θα ενισχύσουν περαιτέρω τη ρευστότητα των τραπεζών και θα δώσουν ώθηση στην πιστωτική επέκταση τα επόμενα χρόνια.

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ενδείξεις τραπεζικού πανικού (bank run) όπως αυτός που έζησε η Ελλάδα στις αρχές του καλοκαιριού του 2015, κατά την κορύφωση της κρίσης του ευρώ. Τότε, ο αριστερός πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο υπουργός Oικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης οδήγησαν το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα στο χείλος της κατάρρευσης με τη συγκρουσιακή στάση τους απέναντι στους διεθνείς πιστωτές της χώρας.

Φοβούμενοι το Grexit, την έξοδο της Ελλάδος από την ευρωζώνη, οι πολίτες προέβησαν σε αθρόες αναλήψεις από τις τράπεζες εκείνη την εποχή. Μέσα σε έξι μήνες οι καταθέσεις μειώθηκαν από 160 δισεκ. ευρώ σε 136 δισεκ. ευρώ. Για να σταματήσει η αιμορραγία των τραπεζών, η κυβέρνηση κήρυξε τραπεζική αργία επί τρεις εβδομάδες στα τέλη Ιουνίου 2015 και θέσπισε περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων.

Σε αντίθεση με εκείνη την εποχή, σήμερα στα διοικητικά συμβούλια των ελληνικών τραπεζών επικρατεί γαλήνη. Η κατάρρευση της Silicon Valley Bank (SVB) είναι μια ειδική περίπτωση, όπως εκτιμάται. «Η πιθανότητα να συμβεί κάτι παρόμοιο στην Ευρώπη είναι εξαιρετικά χαμηλή», δήλωσε ο Φωκίων Καραβίας, Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank στην εφημερίδα Καθημερινή. Σε αντίθεση με την άκρως εξειδικευμένη SVB, οι ελληνικές τράπεζες, με τα διαφοροποιημένα επιχειρηματικά τους μοντέλα, είναι πολύ πιο σταθερές, αναφέρει ο επικεφαλής της Eurobank.

Ο υπουργός οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας θεωρεί επίσης ότι οι τράπεζες βρίσκονται σε καλή κατάσταση, αλλά συνιστά επαγρύπνηση εν όψει της «παγκόσμιας αβεβαιότητας και των νέων προκλήσεων»: «Η κυβέρνηση παρακολουθεί τις εξελίξεις σε στενή συνεργασία με τις εποπτικές αρχές και θα κάνει τα πάντα για να διασφαλίσει τη σταθερότητα του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος».

Ελλάδα: διαρθρωτικές αδυναμίες στον τραπεζικό τομέα

Ωστόσο, ως αποτέλεσμα της κρίσης του ελληνικού δημόσιου χρέους, ο τραπεζικός τομέας εξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα διαρθρωτικό πρόβλημα. Οι διαγραφές επισφαλών δανείων έχουν απορροφήσει μεγάλο μέρος των ιδίων κεφαλαίων τους τα τελευταία χρόνια.

Έχοντας δείκτη κεφαλαίου κοινών μετοχών της Κατηγορίας 1 (CET 1) 13,2%, οι ελληνικές τράπεζες καλύπτουν τις ελάχιστες εποπτικές απαιτήσεις. Όμως το 63% των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων τους αποτελείται από οριστικές και εκκαθαρισμένες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (Deferred Tax Credit – DTC). Με αυτό τον τρόπο το κράτος αποζημίωσε τις τράπεζες το 2012 για τις απώλειες που υπέστησαν από την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους (haircut).

Προκειμένου να αυξήσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια, οι τράπεζες δεν θα διανείμουν μερίσματα για το 2022, παρά τα κέρδη χρήσης τους που ανέρχονται σε δισεκατομμύρια. Στην τελευταία Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, η Τράπεζα της Ελλάδος χαρακτηρίζει το υψηλό ποσοστό των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων ως «πρόκληση».

Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Στουρνάρας, ωστόσο, θεωρεί ότι οι τράπεζες βρίσκονται σε καλό δρόμο όσον αφορά την ενίσχυση της κεφαλαιακής τους βάσης: «Στο μέλλον, η σύγκλιση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού με το μέσο όρο της ΕΕ, η βελτίωση της ποιότητας και της προσφοράς κεφαλαίου και η διατήρηση της κερδοφορίας χάρη στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων θα ενισχύσουν περαιτέρω τα θεμελιώδη μεγέθη των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων», προβλέπει ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης. 

Δείτε τη συνέντευξη όπως δημοσιεύεται στο δικτυακό τόπο της Handelsblatt:

Handelsblatt interview mit Griechenlands Notenbankchef Yannis Stournaras

„Widerstandsfähiger und mehr Polster“ – Athens Notenbanker sieht keine Gefahr für

griechische Banken

Die Turbulenzen im Bankensektor treffen auch die griechischen Institute. Die Hellas-Banken scheinen zwar gut gewappnet – haben aber eine ernste Schwäche.

Gerd Höhler

Erst Mitte 2015 stand das griechische Finanzsystem vor dem Zusammenbruch. Die Turbulenzen im europäischen Bankensektor lassen nun neue Sorgen aufkommen, dass die griechischen Institute erneut große Probleme bekommen. Griechenlands Notenbankchef Yannis Stournaras aber sieht eine solche Gefahr nicht.

„Die griechischen Banken sind widerstandsfähiger als noch vor einigen Jahren und haben mehr Polster, um die Auswirkungen einer Finanzkrise aufzufangen“, erklärte Stournaras dem Handelsblatt. Die Banken hätten „erhebliche Fortschritte bei der Bereinigung ihrer Bilanzen gemacht und verfügen dank des Anstiegs der Einlagen sowie des Zugangs zu Großkundenmärkten über reichlich Liquidität“, unterstreicht Stournaras.

Der griechische Notenbankchef fügt hinzu: „Außerdem sind sie 2022 wieder in die Gewinnzone zurückgekehrt und haben ihre Eigenkapitalausstattung auf ein Niveau verbessert, das über den aufsichtsrechtlichen Anforderungen liegt.“ Das Engagement liegt laut Stournaras bei „fast null“. Die Institute seien zudem auch nicht bei den eigenkapitalähnlichen Additional-Tier-1- Anleihen (AT1) der Credit Suisse engagiert.

Tatsächlich haben die vier systemischen griechischen Geldhäuser die Turbulenzen der Krisenjahre 2010–2018 weitgehend hinter sich gelassen. Sie drückten die Quote der notleidenden Forderungen, die im März 2016 fast 50 Prozent der ausgereichten Darlehen erreichte, auf 8,7 Prozent zu Ende Dezember 2022. Die Einlagen sind in den vergangenen vier Jahren um 30 Prozent gewachsen.

Heute stehen ausgereichten Krediten von 123 Milliarden Euro Depositen von 201,2 Milliarden Euro gegenüber. Die Zuflüsse aus dem EU-Aufbaufonds RRF werden in den nächsten Jahren die Liquidität der Banken weiter stärken und das Kreditgeschäft beflügeln.

Anzeichen für einen Bankrun, wie ihn Griechenland im Frühsommer 2015 auf dem Höhepunkt der Euro-Krise erlebte, gibt es bisher nicht. Damals führten der radikallinke Premier Alexis Tsipras und sein Finanzminister Yanis Varoufakis mit ihrem Konfrontationskurs gegenüber den internationalen Gläubigern das griechische Finanzsystem an den Rand des Zusammenbruchs.

Aus Angst vor einem Grexit, dem Ausscheiden Griechenlands aus der Euro-Zone, räumten die Menschen damals ihre Konten leer. Binnen sechs Monaten fielen die Einlagen von 160 auf 136 Milliarden Euro. Um ein Ausbluten der Banken abzuwenden, schloss die Regierung Ende Juni 2015 die Institute für drei Wochen und führte Kapitalkontrollen ein.

Im Vergleich dazu herrscht jetzt in den Chefetagen der griechischen Geldinstitute Gelassenheit. Der Zusammenbruch der Silicon Valley Bank (SVB) sei ein Sonderfall, heißt es. „Die Wahrscheinlichkeit, dass sich Derartiges in Europa ereignet, ist außerordentlich gering“, sagte Fokion Karavias, CEO der Eurobank, der griechischen Zeitung Kathimerini. Im Gegensatz zur hochspezialisierten SVB seien die griechischen Banken mit ihren breit gefächerten Geschäftsmodellen viel stabiler aufgestellt, sagt der Eurobank-Chef.

Auch Finanzminister Christos Staikouras sieht die Banken in guter Verfassung, mahnt aber angesichts „der globalen Ungewissheit und neuer Herausforderungen“ zur Wachsamkeit: „Die Regierung beobachtet in enger Zusammenarbeit mit den Aufsichtsbehörden die Entwicklung und wird alles tun, um die Stabilität des griechischen Finanzsystems sicherzustellen.“

Griechenland: Strukturelle Defizite im Bankensektor

Als Folge der griechischen Staatsschuldenkrise kämpft der Bankensektor allerdings immer noch mit einem strukturellen Problem. Die Abschreibungen fauler Kredite haben in den vergangenen Jahren viel Eigenkapital aufgezehrt.

Mit einer Kernkapitalquote (Tier 1) von 13,2 Prozent erfüllen die griechischen Banken zwar die Mindestanforderungen. Aber 63 Prozent des Eigenkapitals entfallen auf latente Steuergutschriften aus Verlustvorträgen. Damit gewährte der Staat den Banken 2012 eine Kompensation für die Verluste aus dem Schuldenschnitt.

Um ihre Eigenkapitalquote zu erhöhen, verzichten die Banken jetzt trotz Milliardengewinnen im Jahr 2022 auf die Ausschüttung von Dividenden. Die griechische Zentralbank bezeichnet in ihrem jüngsten Bericht zur Finanzstabilität den hohen Anteil der Steuergutschriften am Eigenkapital als „Herausforderung“.

Notenbankchef Stournaras sieht die Banken aber bei der Stärkung ihrer Kapitalausstattung auf einem guten Weg: „In Zukunft werden die Annäherung der Qualität der Aktiva an den EU- Durchschnitt, die Verbesserung der Qualität und des Kapitalangebots sowie die Nachhaltigkeit der Erträge aufgrund des Geschäftswachstums die Fundamentaldaten der griechischen Kreditinstitute weiter stärken“, prognostiziert der Gouverneur der Zentralbank.