Οι κηλίδες από μελάνη ασφαλείας σε τραπεζογραμμάτια προέρχονται από αντικλεπτικές συσκευές, έξυπνα συστήματα αχρήστευσης τραπεζογραμματίων (IBNS), οι οποίες ενεργοποιούνται στο πλαίσιο τέλεσης ή απόπειρας τέλεσης ληστείας ή κλοπής ή άλλης εγκληματικής πράξης.
Τα έξυπνα συστήματα αχρήστευσης τραπεζογραμματίων (IBNS) τοποθετούνται σε ΑΤΜ ή σε συσκευασίες τραπεζογραμματίων κατά τη διενέργεια χρηματαποστολών προκειμένου να καθιστούν τα κλεμμένα τραπεζογραμμάτια άχρηστα και άνευ αξίας, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο οι εμπορικές επιχειρήσεις, οι τράπεζες και οι λοιποί φορείς που κατ’ επάγγελμα διαχειρίζονται μετρητά να πέσουν θύματα εγκληματικής ενέργειας.
Όταν ένα τραπεζογραμμάτιο κηλιδώνεται από συστήματα IBNS, η μελάνη ασφαλείας εμποτίζει το τραπεζογραμμάτιο και αφήνει ίχνη που συνήθως είναι περισσότερο εμφανή στις άκρες του τραπεζογραμματίου. Οι μελάνες ασφαλείας που χρησιμοποιούνται συχνότερα έχουν χρώμα έντονο μωβ, πράσινο, μπλε, κόκκινο ή μαύρο.
Τα χημικά που χρησιμοποιούν οι εγκληματίες για να πλύνουν τα τραπεζογραμμάτια στην προσπάθειά τους να αφαιρέσουν τη μελάνη μπορούν να αλλάξουν το χρώμα των κηλίδων ή τα αρχικά χρώματα των τραπεζογραμματίων. Επίσης, ορισμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας των τραπεζογραμματίων μπορεί να αλλοιωθούν, να καταστραφούν ή ακόμα και να εξαφανιστούν.
Στις περιπτώσεις όπου γνήσια τραπεζογραμμάτια ευρώ έχουν φθαρεί από συστήματα IBNS, στο πλαίσιο της τέλεσης ή της απόπειρας τέλεσης εγκληματικής πράξης, αυτά ανταλλάσσονται από την Τράπεζα της Ελλάδος μόνον κατόπιν αιτήματος του νόμιμου κατόχου εις βάρος του οποίου τελέστηκε ή έγινε απόπειρα τέλεσης εγκληματικής πράξης η οποία προκάλεσε τη φθορά στα τραπεζογραμμάτια.
Κατά τη διενέργεια συναλλαγών, μην αποδέχεστε κηλιδωμένα τραπεζογραμμάτια, αρνηθείτε τραπεζογραμμάτια που έχουν υποστεί λεύκανση ή που παρουσιάζουν χρωματικές αλλοιώσεις, γιατί κατά πάσα πιθανότητα οι εγκληματίες προσπάθησαν να αφαιρέσουν τους λεκέδες από μελάνη που προκάλεσε το σύστημα IBNS, πλένοντας ή λευκαίνοντας τα τραπεζογραμμάτια. Αν έχετε δεχτεί τραπεζογραμμάτιο που έχει κηλιδωθεί από μελάνη, θα πρέπει να το παραδώσετε στην τράπεζά σας ή στην Τράπεζα Ελλάδος, ενημερώνοντάς τες για το πώς βρέθηκε στα χέρια σας. Αν οι κηλίδες από μελάνη έγιναν από σύστημα IBNS, δε δικαιούστε αποζημίωση.
Όταν οι αρμόδιες υπηρεσίες τις Τράπεζας της Ελλάδος γνωρίζουν ή έχουν επαρκείς λόγους να πιστεύουν ότι έχει διαπραχθεί ποινικό αδίκημα, δεν προβαίνουν στην ανταλλαγή των κηλιδωμένων τραπεζογραμματίων. Τα κηλιδωμένα τραπεζογραμμάτια παρακρατούνται, έναντι αποδεικτικού παραλαβής, ως αποδεικτικά μέσα που προσκομίζονται στις αρμόδιες αστυνομικές αρχές ενόψει της έναρξης ανακριτικής διαδικασίας ή όταν αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη, της τεκμηρίωσής της.
Νομικό πλαίσιο
- Απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ/2013/10) της 19ης Απριλίου 2013 σχετικά με τις ονομαστικές αξίες, τις προδιαγραφές, την αναπαραγωγή, την ανταλλαγή και την απόσυρση των τραπεζογραμματίων ευρώ
- Εγκύκλιος της Τράπεζας της Ελλάδος 445/10-6-2014