Καινοτομία στις πληρωμές

Ως άμεσες πληρωμές ορίζονται οι λύσεις ηλεκτρονικών πληρωμών μικρής αξίας (λιανικής) που είναι διαθέσιμες 24/7/365 και επιτρέπουν την άμεση ή σχεδόν άμεση διατραπεζική εκκαθάριση μιας συναλλαγής και την πίστωση του λογαριασμού του δικαιούχου με επιβεβαίωση προς τον πληρωτή (εντός δευτερολέπτων), ανεξάρτητα από το υποκείμενο μέσο πληρωμής και τη διαδικασία εκκαθάρισης και διακανονισμού.

Το Ευρωσύστημα, με στόχο την αποφυγή του κατακερματισμού και την επίτευξη μιας ενιαίας και ανταγωνιστικής αγοράς πληρωμών μικρής αξίας σε ευρώ, συμβάλλει καταλυτικά στη δημιουργία κοινών προτύπων στην αγορά για την υλοποίηση των άμεσων πληρωμών. Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωσύστημα αποφάσισε να αναπτύξει μια νέα υπηρεσία για το διακανονισμό των άμεσων πληρωμών, η οποία ονομάζεται TARGET Instant Payment Settlement (TIPS) και προσφέρει υψηλό επίπεδο προσβασιμότητας και οριστικό και αμετάκλητο διακανονισμό για άμεσες πληρωμές σε χρήμα κεντρικής τράπεζας 365 ημέρες το χρόνο.

Οι εφαρμογές που έχουν αναπτυχθεί από παρόχους υπηρεσιών πληρωμών σε συνεργασία με νεοφυείς επιχειρήσεις, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για τη δυνατότητα πληρωμών μικρής αξίας με τη χρήση κινητού τηλεφώνου αφορούν πληρωμές είτε από ιδιώτη σε ιδιώτη (P2P) είτε από καταναλωτή σε επιχείρηση (C2B).

Οι καινοτόμες αυτές λύσεις βασίζονται συνήθως στα παραδοσιακά μέσα πληρωμών όπως κάρτες, μεταφορές πίστωσης ή άμεσες χρεώσεις, επιτρέποντας στα έξυπνα τηλέφωνα να χρησιμοποιούνται ως συσκευές εκκίνησης για την πραγματοποίηση πληρωμών. Οι πληρωμές μέσω κινητού μπορούν να ταξινομηθούν σε πληρωμές με προσέγγιση, όπως οι ανέπαφες πληρωμές με κάρτα σε POS (αξιοποιώντας την τεχνολογία Near Field Communication – NFC), και σε εξ αποστάσεως πληρωμές, όπως αγορές μέσω διαδικτύου (ηλεκτρονικό εμπόριο). Επιπρόσθετα, στις πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου τα στοιχεία και η εντολή πληρωμής μεταδίδονται ή/και επιβεβαιώνονται μέσω της κινητής τηλεφωνίας και της τεχνολογίας μετάδοσης δεδομένων από μια κινητή συσκευή.

Σε ένα ψηφιακό πορτοφόλι είναι δυνατόν να συνδυαστούν διαφορετικά μέσα πληρωμής σε μία ηλεκτρονική συσκευή, μέσω της οποίας πραγματοποιούνται με απλότητα και ευκολία ασφαλείς πληρωμές με προσέγγιση ή/και εξ αποστάσεως.

Συνεπώς, τα ψηφιακά πορτοφόλια επιτρέπουν στους κατόχους τους να χρησιμοποιούν κάρτες ή/και λογαριασμούς πληρωμών για να πραγματοποιούν πληρωμές με την ίδια ευκολία όπως αν χρησιμοποιούσαν κάρτες ή μετρητά από ένα φυσικό πορτοφόλι. Ειδικότερα, οι υπηρεσίες ψηφιακού πορτοφολιού παρέχουν ευελιξία και ασφάλεια στους χρήστες, καθώς επιτρέπουν την ασφαλή ψηφιακή αποθήκευση όλων των απαραίτητων δεδομένων που απαιτούνται τόσο για την ταυτοποίηση του χρήστη όσο και για την εκκίνηση μιας πληρωμής σε μία συσκευή ή μία εφαρμογή, χωρίς ο πάροχος των υπηρεσιών αυτών να έχει καμία πρόσβαση στα κεφάλαια του χρήστη.

Οι υπηρεσίες εκκίνησης πράξης πληρωμής προσδιορίζονται με σαφήνεια στην Οδηγία (ΕΕ) 2015/2366 (PSD2), που ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το νόμο 4537/2018.

Είναι οι υπηρεσίες που παρέχονται «για την εκκίνηση εντολής πληρωμής κατόπιν αιτήματος του χρήστη υπηρεσιών πληρωμών σε σχέση με λογαριασμό πληρωμών που τηρείται σε άλλο πάροχο υπηρεσιών πληρωμών». Οι υπηρεσίες αυτές βασίζονται στα παραδοσιακά σχήματα πληρωμών (κάρτες, μεταφορά πίστωσης, άμεση χρέωση) και διευκολύνουν τους χρήστες στη συγκεντρωτική διαχείριση των πληρωμών τους για αγορές σε φυσικά ή ηλεκτρονικά καταστήματα.

Έτσι, με την ένταξή τους στο νέο ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο, οι υπηρεσίες αυτές διευρύνουν καθοριστικά τους τρόπους με τους οποίους ο χρήστης μπορεί να διαχειρίζεται τις πληρωμές του, με την ίδια ασφάλεια, μέσω των παρόχων των αντίστοιχων υπηρεσιών.

Τα ψηφιακά νομίσματα, με πιο γνωστά τα λεγόμενα «κρυπτονομίσματα», συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον τόσο των δημόσιων αρχών όσο των συμμετεχόντων στην αγορά. Ωστόσο, η έλλειψη ρυθμιστικού πλαισίου, οι σημαντικές και απότομες διακυμάνσεις των τιμών τους, καθώς και η πιθανή χρήση τους στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και στη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, τα καθιστούν λιγότερο διαδεδομένα σε σχέση με τα παραδοσιακά νομίσματα.

Η ΕΚΤ και το ΕΣΚΤ αναγνωρίζουν ότι η πρόοδος στην τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού (Distributed Ledger Technology – DLT), η οποία υποστηρίζει τα εναλλακτικά μέσα πληρωμών, όπως τα ψηφιακά νομίσματα, μπορεί να αξιοποιηθεί στο υφιστάμενο χρηματοπιστωτικό οικοσύστημα. Παράλληλα, μελετώνται και αναλύονται από το ΕΣΚΤ οι προοπτικές αλλά και οι συνέπειες που θα προέκυπταν από μια ενδεχόμενη έκδοση ψηφιακού χρήματος κεντρικής τράπεζας, ιδίως σε επίπεδο νομισματικής πολιτικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Η ηλεκτρονική τιμολόγηση, γνωστή και ως ηλεκτρονική παρουσίαση και πληρωμή τιμολογίων, μπορεί να οριστεί ως η αποστολή ή διάθεση των τιμολογίων, η εξόφληση και η αποθήκευσή τους εξ ολοκλήρου με ηλεκτρονικά μέσα.

Η ηλεκτρονική τιμολόγηση προσφέρει σημαντικά οφέλη σε σχέση με τα παραδοσιακά τιμολόγια, όπως ταχύτερες πληρωμές, λιγότερα λάθη, μειωμένο κόστος εκτύπωσης και ταχυδρομικής αποστολής και, κυρίως, πλήρη αυτοματοποίηση και ενοποίηση των διαδικασιών μεταξύ των συναλλασσομένων. Η δυνατότητα εξάλλου ηλεκτρονικής εξόφλησης των ηλεκτρονικών τιμολογίων εθνικά, και με πανευρωπαϊκή διαλειτουργικότητα, είναι ένας ακόμα παράγοντας ανάπτυξης της ενιαίας αγοράς πληρωμών. Η πλήρης αυτοματοποίηση κατά τη διαδικασία ανταλλαγής και εξόφλησης τιμολογίων μεταξύ των συναλλασσομένων συμβάλλει στη βελτίωση της αποδοτικότητας της αγοράς, εξοικονομώντας σημαντικούς οικονομικούς πόρους.