Έρευνα

ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ

Το οπτικοακουστικό υλικό που ακολουθεί παρουσιάζει με συντομία τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα όπως αυτές αποτυπώθηκαν στη μελέτη «Οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα / Επιτροπή Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής. Τράπεζα της Ελλάδος, 2011». Στα δύο πρώτα βίντεο παρέχεται μια γενική παρουσίαση της μελέτης ενώ τα υπόλοιπα αφορούν τους κινδύνους και τις επιπτώσεις της κλιματικής μεταβολής κατά τομέα.

Οι Περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα: γενική παρουσίαση.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

1. Αύξηση της μέσης θερμοκρασίας μεταξύ 3^ο C - 4,5^ο C.
2. Μείωση των βροχοπτώσεων τον προσεχή αιώνα κατά 20% σε επίπεδο επικράτειας.
3. Αύξηση ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι καύσωνες, οι πλημμύρες, η ξηρασία.
4. Αύξηση φαινομένων που συνδεόνται με τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι κατολισθήσεις.

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

ΥΔΑΤΙΝΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

1. Γενική μείωση της τροφοδοσίας και ανανέωσης του νερού των υδροφόρων οριζόντων λόγω της μείωσης των βροχοπτώσεων και της αύξησης της εξατμισιδιαπνοής.
2. Αύξηση της συγκέντρωσης ρυπαντικού φορτίου στα παράκτια υδατικά σώματα και στη θάλασσα, λόγω μικρότερης αραίωσης.
3. Ρύπανση ή αποξήρανση των παράκτιων υγροτόπων.
4. Επιδείνωση του φαινομένου της ερημοποίησης, λόγω υδατικού ελλείμματος και εδαφικών μεταβολών.
5. Μειωμένη παραγωγικότητα, λόγω της έλλειψης υδατικών πόρων στον γεωργικό τομέα, τον τομέα παραγωγής ενέργειας από υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις, τον βιομηχανικό τομέα, τη δασοκομία, τις ιχθυοκαλλιέργειες.
6. Αύξηση του κόστους απορρύπανσης και επεξεργασίας αποβλήτων.
7. Μείωση της ασφάλειας (πλημμυρικά φαινόμενα, πυρκαγιές).
8. Μείωση του οφέλους από δραστηριότητες αναψυχής και τουρισμού.
9. Επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.
10. Απώλεια ευημερίας λόγω πιθανών περιορισμών στη χρήση του νερού.

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα επιφανειακά και υπόγεια υδατικά σώματα του Ελλαδικού χώρου

Οικονομική αποτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής μεταβολής στα υδάτινα αποθέματα

ΜΕΣΗ ΣΤΑΘΜΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Οι απειλές για το ελληνικό παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον προέρχονται είτε από φυσικούς κινδύνους (π.χ. διάβρωση) είτε, κυρίως, από ανθρωπογενείς επιδράσεις (π.χ. υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων, αστικοποίηση, ρύπανση, ευτροφισμό κ.ά.). Η ελληνική ακτογραμμή αντιμετωπίζει ήδη σοβαρότατα προβλήματα διάβρωσης.

Η μέση παγκόσμια άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι μια από τις πλέον βέβαιες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η διάβρωση των παράκτιων εδαφών αναμένεται να ενταθεί στο προσεχές μέλλον τόσο λόγω της προβλεπόμενης ανόδου της μέσης θαλάσσιας στάθμης και της επιδείνωσης των ακραίων κυματικών φαινομένων, όσο και λόγω μεταβολών στην ένταση και τον ρυθμό των βροχοπτώσεων αλλά και της κατασκευής ποτάμιων διαχειριστικών έργων. 

Οι προβλέψεις ανόδου της στάθμης της θάλασσας κυμαίνονται από 0,2 έως και 2 μέτρα μέχρι το 2100. Οι επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας (ΑΣΘ) στις παράκτιες περιοχές αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικές τις επόμενες δεκαετίες στην Ελλάδα.

ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕΛΕΛΕΤΗ

Μεταβολές της στάθμης της θάλασσας και επιπτώσεις στις ακτές

ΑΛΙΕΙΑ ΚΑΙ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η διαφαινόμενη αύξηση της θερμοκρασίας και η μείωση των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων μπορούν να συνδυαστούν με κινδύνους απρόσμενης αυξομείωσης της παροχής των ελληνικών ποταμών και απρόβλεπτης έντασης οικολογική αναταραχή στις υδατοσυλλογές των εκβολών τους.
Η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να προκαλέσει επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης των ποικιλόθερμων υδρόβιων ζωικών οργανισμών και άνοδο της στάθμης της θάλασσας, μεταβολή της βιοποικιλότητας, της δομής των αλιευτικών πεδίων και του επιπέδου παρουσίας των εμπορικής αξίας αλιευμάτων.
Με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας θα περιοριστούν οι υδροβιότοποι και θα επηρεαστούν οι μεταναστεύσεις των ιχθύων από και προς τις περιοχές αναπαραγωγής και διατροφής. Με τη γενικότερη μεταβολή της θερμοκρασίας των θαλάσσιων υδάτων, δεν αποκλείεται να προκληθούν αλλαγές στην κυκλοφορία των υδάτων, με ό,τι μπορεί αυτό να συνεπάγεται για την οικολογική, παραγωγική δυνατότητα των υδατοσυλλογών.

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

Πιθανές επιπτώσεις των κλιματικών μεταβολών στην αλιεία και στις υδατοκαλλιέργειες της Ελλάδος

Οικονομική αποτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες και μέτρα προσαρμογής

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΕΔΑΦΗ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει σε διαφορετικό βαθμό τις επιμέρους καλλιέργειες και η ένταση επίδρασης θα διαφοροποιείται ανά κλιματική περιοχή.
Περισσότερο θετικά (αύξηση παραγωγής 0-20%) αναμένεται να επηρεασθούν θερμόφιλες καλλιέργειες (π.χ. βαμβάκι, αραβόσιτος, εσπεριδοειδή, ελιά), ενώ ψυχρόφιλες καλλιέργειες (π.χ. χειμωνιάτικα σιτηρά και ψυχανθή) θα επηρεασθούν ελάχιστα ή αρνητικά (μείωση παραγωγής 0-20%).
Σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της παραγωγής θα παίξει η απώλεια εδάφους, η οποία το διάστημα 2040-2050 υπολογίζεται ότι θα φθάσει το 19%, και το διάστημα 2090-2100 το 38% της συνολικής καλλιεργήσιμης έκτασης σε επίπεδο χώρας.

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

Η επίδραση της κλιματικής μεταβολής στη γεωργία και τα γεωργικά εδάφη

Οικονομική αποτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής μεταβολής στη γεωργία και τα γεωργικά εδάφη

ΔΑΣΗ ΚΑΙ ΔΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η αναμενόμενη κλιματική μεταβολή θα επηρεάσει ιδιαίτερα τα δασικά οικοσυστήματα διότι οι δυνατότητες τεχνικής παρέμβασης είναι πολύ περιορισμένες. Λόγω της προβλεπόμενης αύξησης της θερμοκρασίας και της μείωσης των κατακρημνισμάτων, η έκταση των δασών ψυχρόβιων κωνοφόρων θα περιορισθεί κατά 4-8%. Αντίθετα, η έκταση των δασών των θερμόβιων ειδών θα αυξηθεί κατά 2-4% και ένα μέρος της χαμηλής ζώνης 1-2% θα ερημοποιηθεί. Η παραγωγή προϊόντων ξύλου θα μειωθεί κατά 27-35% και της βοσκήσιμης ύλης κατά 10-25%.
θα μειωθεί, επίσης, η παραγωγή πληθώρας άλλων υλικών αγαθών που παράγουν τα δασικά οικοσυστήματα (π.χ. μέλι, βότανα, μανιτάρια), υπηρεσιών και άυλων αγαθών (π.χ. η βιοποικιλότητα, η ρύθμιση κλίματος, η ρύθμιση απορροής νερού, η προστασία εδαφικών πόρων, η αισθητική απόλαυση, η αναψυχή και τα πολιτιστικά στοιχεία).
Με την άνοδο της θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με την αυξημένη ξηρασία, αναμένεται να αυξηθούν οι πυρκαγιές κατά 10-20%. Ακόμα, θα υπάρξει πρόσθετο κόστος από την απώλεια παραγωγικού εδάφους, τη λειψυδρία, τις πλημμύρες και τις επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων.

ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Οικονομικές και φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής μεταβολής στα δάση και τα δασικά οικοσυστήματα της Ελλάδας

ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα θα έχει φυσικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. Η απώλεια βιοποικιλότητας συνεπάγεται υποβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχουν τα οικοσυστήματα.
Στα δασικά οικοσυστήματα στην Ελλάδα, τρία φαινόμενα μεταβολών μπορούν να αποδοθούν στην αλλαγή του κλίματος ή να συνδεθούν με αυτήν: η ξήρανση της ελάτης, η εισβολή κωνοφόρων σε δάση φυλλοβόλων και η ξήρανση της δασικής πεύκης. 
Στις ελληνικές θάλασσες παρατηρείται ήδη αύξηση ξενικών ειδών, η οποία μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας συνέργειας διαφορετικών αιτιών, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την εισαγωγή ή και εξάπλωση ξενικών ειδών.

ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Κίνδυνοι και επιπτώσεις της κλιματικής μεταβολής στη βιοποικιλότητα και στα οικοσυστήματα

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Ορισμένες άμεσες φυσικές επιπτώσεις στον τουρισμό είναι  η αύξηση του δείκτη δυσφορίας των επισκεπτών, η μείωση βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων, η αύξηση ακραίων γεγονότων (καταιγίδων, πλημμυρών, τυφώνων) και η αύξηση πυρκαγιών και ασθενειών.
Οι έμμεσες φυσικές επιπτώσεις είναι οι φθορές παράκτιων τουριστικών υποδομών, η απαξίωση τουριστικών υποδομών, λόγω έλλειψης φυσικών προϋποθέσεων χρήσης τους (π.χ. η έλλειψη χιονιού στα χιονοδρομικά κέντρα), η μείωση διαθέσιμου νερού λόγω μείωσης βροχοπτώσεων, η μείωση ή και εξάλειψη οικοτουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων.
Οι οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην τουριστική δραστηριότητα προέρχονται από τη μεταβολή των εσόδων (λόγω της μείωσης των αφικνούμενων τουριστών, της πιθανής μείωσης του μέσου χρόνου παραμονής τους) αλλά και την αύξηση των οργανικών εξόδων λειτουργίας των τουριστικών επιχειρήσεων (όπως είναι το πιθανό κόστος αναγκαστικής διακοπής προσφερόμενης τουριστικής υπηρεσίας λόγω ακραίων φυσικών φαινομένων και του αυξημένου κόστους συντήρησης των παλαιότερων υποδομών).

ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Οικονομικές και φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον κλάδο του ελληνικού τουρισμού

ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Ο κτιριακός τομέας στην Ελλάδα ευθύνεται για περίπου το 1/3 των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) και για το 36% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Τα ελληνικά κτίρια παρουσιάζουν υψηλή ενεργειακή κατανάλωση.
Η πραγματικότητα αυτή έχει ιδιαίτερα δυσμενείς συνέπειες για το ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, επιβαρύνει σημαντικά τον προϋπολογισμό κάθε πολίτη, ιδίως των οικογενειών χαμηλού εισοδήματος, εκτινάσσει το ηλεκτρονικό φορτίο αιχμής και υποχρεώνει την κατασκευή σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ βυθίζει σε ενεργειακή φτώχεια εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες.
Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας έχει ως επιπτώσεις την αύξηση ζήτησης για ενέργεια το καλοκαίρι (ψύξη) με έμμεσες επιπτώσεις τη μείωση απόδοσης και παραγωγικότητας των εργαζομένων και την υπερφόρτωση του δικτύου καθώς και γενικευμένες διακοπές υπηρεσιών και το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας.

ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Κίνδυνοι και επιπτώσεις της κλιματικής μεταβολής στο δομημένο περιβάλλον

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Οι άμεσες επιπτώσεις του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής στις μεταφορές εντοπίζονται στις ακόλουθες τρεις κύριες κατηγορίες:

• Επιπτώσεις στις υποδομές μεταφορών, λόγω ανακατασκευών και επιδιορθώσεων των φθορών που προκλήθηκαν από τις φυσικές καταστροφές, καθώς και λόγω υλοποίησης έργων προληπτικής προστασίας των υφιστάμενων υποδομών μεταφορών.
• Επιπτώσεις στη συντήρηση των υποδομών μεταφορών.
• Επιπτώσεις από τις αλλαγές στη λειτουργία και αξιοπιστία του συστήματος, λόγω π.χ. καθυστερήσεων και άλλων αλλαγών σε δρομολόγια και υπηρεσίες.

ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Οι επιπτώσεις της κλιματικής μεταβολής στον τομέα των μεταφορών

ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τον ανθρώπινο οργανισμό με άμεσο και έμμεσο τρόπο. Η άμεση έκθεση πραγματοποιείται λόγω των μεταβαλλόμενων καιρικών συνθηκών, όπως η θερμοκρασία, οι βροχοπτώσεις, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και τα συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα. Η έμμεση έκθεση οφείλεται στη χαμηλότερη ποιότητα του πόσιμου ύδατος και των μετεωρολογικών συνθηκών, καθώς και στις μεταβολές του οικοσυστήματος, της γεωργίας, της βιομηχανίας, των οικισμών και της οικονομίας.
Στην Ελλάδα, και ειδικά στην Αττική, κατά τη δεκαετία 2091-2100 προβλέπονται 1.620 επιπλέον θάνατοι ανά έτος, λόγω της ανόδου των ακραίων θερμοκρασιών το θέρος και της αντίστοιχης πτώσης τους το χειμώνα. Η οικονομική επίπτωση εκτιμάται στα 95 εκατομμύρια  €  ετησίως. Κατά συνέπεια, η κλιματική αλλαγή συνδέεται παγκοσμίως και με ήδη υπάρχουσες ασθένειες, αλλά μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε προώρους θανάτους από συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα.

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

Κλιματική αλλαγή και υγεία

Η επίδραση της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας στη θνησιμότητα και νοσηρότητα του πληθυσμού της Ατιικής την περίοδο 2000-2005

Κοινωνικές διαστάσεις της κλιματικής αλλαγής

ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Οι άμεσες επιπτώσεις είναι οι καταστροφές των υποδομών (π.χ. η διάβρωση του οδικού δικτύου, οι κατολισθήσεις των πρανών εκμετάλλευσης και αποθέσεων) λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων, οι δασικές πυρκαγιές λόγω χαμηλότερης υγρασίας και υψηλότερης θερμοκρασίας, η μείωση των διαθέσιμων υδατικών πόρων λόγω χαμηλότερων βροχοπτώσεων και αύξησης της εξάτμισης, η αύξηση των εκπομπών αιωρούμενων σωματιδίων λόγω χαμηλότερης υγρασίας και υψηλότερης θερμοκρασίας, η απώλεια ημερών εργασίας λόγω ακραίων θερμοκρασιών, η ενίσχυση μέτρων και δράσεων προστασίας και αποκατάστασης του περιβάλλοντος, π.χ. η συντήρηση των έργων αποκατάστασης λόγω διάβρωσης εδαφικού καλύμματος και αυξημένων αναγκών άρδευσης. 
Οι έμμεσες επιπτώσεις λόγω ανάγκης μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου είναι η αύξηση του κόστους ενέργειας λόγω ενσωμάτωσης του κόστους δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από το 2013 και τη μείωση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη, η μείωση της απασχόλησης λόγω μείωσης της παραγωγικής δραστηριότητας συγκεκριμένων τομέων εξαιτίας της ανάγκης μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου και η αύξηση του λειτουργικού κόστους για συμβολή του κλάδου στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου μέσω αντικατάστασης εξοπλισμού και άλλων μέτρων.

ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Εκτίμηση των μελλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής μεταβολής στην εξορυκτική βιομηχανία